Zoom een beetje uit en zie de vooruitgang
In tijden van alarmisme, torenhoge verwachtingen en bodemloze desillusies zijn cynisme en onverschilligheid de onzichtbare, hardnekkige bedreiging. Dan helpt het om het grotere tijdsperspectief te kiezen. Niet om gebeurtenissen te bagatelliseren, maar voor meer begrip. Wie alleen op vandaag let, begrijpt niets. Zo liep ik vorige week door de gebouwen van de Verenigde Naties, waar „’s werelds meest belangrijke vergadering”, zoals de programmagids trots vermeldde, zich afspeelde. Parallel aan de Algemene Vergadering werden in New York 554 evenementen gehouden, over klimaat, jeugd, gezondheid, data, mensenrechten en nog veel meer.
Dat alles paste natuurlijk niet in het gebouw van de VN aan 1st Avenue, maar speelde zich af op talloze locaties in het centrum van Manhattan. Gevolg: enorme stromen delegatieleden die zich te voet via controleposten van de ene bijeenkomst naar de andere haastten. De trottoirs waren afgezet met dranghekken om de onvermijdelijke limousines met staatshoofden en andere vips ruimte te bieden. Verderop, waar mogelijk uit het zicht, bevonden zich de demonstranten met hun spandoeken over ieder onderwerp tussen Tibet en Trump. En om dit alles in het gareel te houden stonden vele honderden agenten gereed, gebarend en schreeuwend naar iedereen die zich niet aan de aanwijzingen hield.
In de vergaderzalen en de gangen ging het er minder chaotisch aan toe maar was het even druk. Walking the corridors is een essentieel tijdverdrijf voor diplomaten. Er werd fraai maar vaker saai gesproken; de intenties bleven niettemin indrukwekkend en onweerlegbaar. De woorden kregen hun eigen cadans, het jargon herhaalde zich, vertaald in de zes officiële talen van de VN. Het ging, als altijd, over urgentie en impact, gelardeerd met termen die nu in de mode zijn zoals smart solutions, inclusion en empowerment.
In 1979 woonde ik als jong afgestudeerde voor het eerst in mijn leven een top bij van de VN. Toen kreeg ik het moedeloze gevoel dat ik naar een absurdistisch toneelstuk zat te kijken met pittoreske en soms knikkebollende figuranten, afkomstig uit kringen van duurbetaalde elites, die weinig of niets van betekenis zeiden.
Die indruk was onjuist, leerde ik later. Want er gebeurt veel meer dan je als buitenstaander merkt. Verkijk je niet op de saaiheid of de hoogdravendheid, het echte werk zit in de herhaling. Door telkens met elkaar goede intenties te delen die uiteindelijk uitmonden in afspraken en verdragen, ontstaat er toch een communis opinio. In de laatste decennia is dat gebeurd voor duurzame ontwikkeling, klimaat en vrouwenrechten.
Maar er is genoeg voer voor cynisme. Tegenover de zelfgenoegzaamheid van al die woorden staat de harde realiteit: het aantal hongerige mensen is al jaren op ongeveer hetzelfde niveau, en oorlogen gaan door, mede gefinancierd door westerse overheden die met de andere hand hulp geven. Klimaat, handelsbarrières, verlies aan biodiversiteit, alles stemt somber. Het wantrouwen groeit.
En toch. Wie het grotere perspectief kiest, ziet hoeveel er bijvoorbeeld sinds 1979 is verbeterd. Niet alleen in verbale beloften, maar echt. In welzijn, vrede, vrijheid en kansen. Bijna overal groeit nu een generatie op die meer weet dan haar ouders, mobieler is, meer kansen heeft, meer bewust is ook van de gemeenschappelijke vragen die mensen verbinden. De boodschap van dat chaotische circus van de VN, van landen, bedrijven en ngo’s en van al die deftige delegaties is niet dat het allemaal niet uitmaakt.
Niet onverschilligheid of cynisme, maar samenwerking en optimisme hebben uiteindelijk toch de overhand.
Louise O. Fresco
Column NRC Handelsblad, 7 oktober 2019