MENU

We hebben een ander beeld van Afrika nodig

Hoelang zou het nog duren voordat Netflix of een andere streamingdienst een Afrikaans equivalent van Borgenproduceert? U weet wel, die Deense serie, waarvan met name het vierde seizoen haarscherp de actuele dilemma’s van meer of minder goedwillende politici blootlegt. De vondst van olie in Groenland en de wens van de lokale bevolking die te exploiteren en zo hun onafhankelijkheid te bewerkstelligen veroorzaken politieke conflicten in Kopenhagen tussen en binnen partijen die milieu hoog in het vaandel hebben. Uiteindelijk blijken bijna alle belanghebbenden, inclusief de journalistiek, zelf een speelbal van de grote geopolitieke machten. Het tableau rondom de hoofdpersoon, de vrouwelijke minister van Buitenlandse Zaken, krijgt diepte dankzij een opstandige zoon en haar ambassadeur voor Arctische gebieden die verliefd wordt op een Groenlandse ambtenaar.

Het zijn elementen die je zo naar elk land zou kunnen omzetten, maar in Afrika nog extra diepte krijgen dankzij grootschalige corruptie bij de uitbuiting van natuurlijke hulpbronnen, effecten van droogte, hemeltergende ongelijkheid en tegelijk de enorme zelfredzaamheid. Voor mijn part geen Borgen , maar wel een andere serie die ons beeld van Afrika kan verdiepen en nuanceren. Afrika is groot, zeer divers, cultureel en ecologisch, en heeft een enorm potentieel om zich te ontwikkelen. Helaas kent men het continent vooral van ijzingwekkende tochten van vluchtelingen, aanslagen door islamitische facties en hier en daar een wildpark en een fraaie kust.

Europa kan zich echter niet permitteren de ogen te sluiten voor de complexe werkelijkheid aan de andere kant van de Middellandse Zee. De oorlog in de Oekraïne heeft dat nog eens onderstreept. De historicus Timothy Snyder stelt dat de Afrikaanse hongersnoden een noodzakelijk, strategisch onderdeel van die oorlog zijn. Het afsnijden van exporten uit Oekraïne leidt tot tekorten die massale migratie uit Afrika naar Europa veroorzaken en dus instabiliteit in het land van herkomst en dat van aankomst. Daarboven komen Afrikaanse hongerdoden goed uit in Poetins propagandaoorlog zodat hij Oekraïne daarvan de schuld kan geven.

De Afrikaanse landen hebben zich tot nu neutraal of positief opgesteld. Slechts een kleine meerderheid van 28 landen hebben de VN-resolutie waarmee de Russische invasie werd veroordeeld gesteund, 25 onthielden zich van stemming of waren afwezig. Dit weerspiegelt de Russische invloed op het continent, die gevoed wordt door de Russische behoefte aan grondstoffen en aan het creëren van een nieuwe geopolitieke invloedssfeer. Zolang Afrika een blinde vlek voor de meeste Europeanen is, spelen ze Poetin in de kaart. Verdere destabilisatie van Afrika aan de zuidelijke flanken van Europa is in zijn spel alleen maar welkom.

Een Afrikaanse versie van Borgenzou kunnen helpen om Afrikanen herkenbaar te maken voor Europeanen in hun twijfels en verleidingen, hun worsteling met democratische waarden en de verleiding van autoritaire regimes. Maar nog belangrijker, het kan laten zien wat het werkelijke vraagstuk is in Afrika: niet het verdelen van de koek onder een jaloerse elite, maar het vergroten van de koek door gestage economische groei. Want dat is de fundamentele verklaring van het verschil tussen Zuidoost-Azië en Afrika: economische groei heeft Bangladesh en Vietnam binnen een generatie getransformeerd. De sleutel: politieke wil en ontluikende publieke instituties. En waarschijnlijk ook de groeiende rol van vrouwen.

Een Afrikaanse Borgen zou het wangedrag van de elite als ook de oprechte intenties van sommige spelers kunnen tonen, net als de veerkracht van degenen die zich aan armoede ontworstelen. Kunst en entertainment brengen meestal geen revolutie, maar wel een spiegel voor de middenklasse en het begin van een debat over ontwikkeling, daar en hier.