MENU

Voedingsarmoede los je met alleen een Nutri-Score niet op

Herinnert u zich het Nationaal Preventieakkoord nog? In 2018 werd het brede plan gelanceerd om Nederland gezonder te maken: minder alcohol, niet roken, minder overgewicht. In 2017 had bijna de helft van de volwassenen overgewicht, in 2040 zal dat 62 procent zijn. Er werden allerlei voorstellen gedaan variërend van productsamenstelling (minder suiker), meer watertappunten (minder frisdrank), meer groenten en fruit tot een reclamecode. En er zou uiterlijk in 2020 „een nieuw breed gedragen voedselkeuzelogo” komen gebaseerd op onafhankelijk onderzoek.

Goed eten is hard werken. Neem alleen al het logo. Dat bleek een doos van Pandora waarbij honderden deskundigen over elkaar heen buitelden. Nu is het eindelijk zo ver. Staatssecretaris Maarten van Ooijen (VWS, ChristenUnie) heeft vorige week aan de Tweede Kamer gemeld dat vanaf 1 januari 2024 de van oorsprong Franse Nutri-Score het officiële voedselkeuzelogo wordt. De WRR moest eraan te pas komen om conflicten met de Nederlandse Schijf van Vijf te kalmeren. Het logo wordt officieel, maar niet wettelijk verplicht, totdat ooit heel Europa zich erachter schaart.

Bezwaren tegen de Nutri-Score zijn er nog steeds, ondanks een aantal aanpassingen. Het blijft onduidelijk dat het logo een relatieve score geeft binnen een productgroep en geen absolute vergelijking. Op sociale media circuleren verontwaardigde berichten dat diepvriespizza’s score B of C krijgen. Tot grote verontwaardiging van de Italianen ontvangt de alom gezond geachte olijfolie de lage score D. De Nutri-Score lijkt te suggereren dat als je zoveel mogelijk voedingsmiddelen in categorie A eet, het allemaal wel goed komt. Wat dat betreft is de zorg van voedingskundigen die de Schijf van Vijf als uitgangspunt willen nemen terecht. Uiteindelijk tellen niet individuele producten maar voedingspatronen.

Doorslaggevend is of de Nutri-Score werkelijk helpt bij ‘voedingsarmoede’, voor degenen die het meeste overgewicht hebben, de meeste voedingsgerelateerde ziektes en het slechtste voedingspatroon. Het Preventieakkoord constateerde al grote verschillen: mensen met een lage opleiding en een laag inkomen hebben een slechtere gezondheid. Hun gezondheidsproblemen komen vaak voort uit armoede, schulden, werkloosheid. Als zij niet worden bereikt wordt dit weer een gevalletje van een goedbedoelende, maar niet consulterende overheid. Is de Nutri-Score eigenlijk wel getest op begrip en effectieve gedragsverandering bij deze groepen? Uit eerder onderzoek bleek dat de meeste mensen niet of nauwelijks labels op voedingsmiddelen bekijken. Is dat beter bij de Nutri-Score, die op de voorkant staat? Is wel systematisch gevraagd aan mensen met een slechte voedingsstatus wat hun consumptie beïnvloedt en wat voor informatie zij nodig zouden hebben om dat te veranderen? En hoe past de Nutri-Score bij de opvattingen over voeding van groepen met een migratieachtergrond? De staatssecretaris koppelt zijn plan aan verdere voorlichting, maar we weten al decennia dat kwetsbare groepen moeilijk te bereiken zijn.

Laten we maar niet nadenken over hoeveel al dat overleg over de Nutri-Score gekost heeft en of dat geld en die energie niet beter in schoolmaaltijden, kooklessen en voedselpakketten gestopt had kunnen worden. Uiteindelijk gaat het niet om de Nutri-Score maar om het dichten van de gezondheidskloof die ontstaat uit achteloos eten, gehaast kopen, te veel kant-en-klaargerechten. Wie overbelast is, door zorgtaken, geldkwesties en gezondheidsklachten, heeft echt geen tijd om nog eens andijvie (Nutri-Score A) tot een maaltijd te verwerken, zelfs al komt die uit een potje.

Op deze Dag van de Arbeid besef je weer dat zonder gezonde voeding geen goede arbeid geleverd wordt en dat het produceren van gezonde voeding ook deskundige arbeid vraagt. Zullen we naast dagen voor de arbeid en Wereldvoedseldag ook een jaarlijkse nationale Dag van de Voeding uitroepen? Compleet met zelfgekookte buurtmaaltijden?