MENU

Tijd voor een nieuwe Amerikaanse droom

Bij aankomst vroegen ze haar: „Hoe dweil je de trap? Van boven of van beneden?” Het was een test om te zien of ze zich nuttig kon maken. Maar het Joodse meisje uit een Pools stadje antwoordde: „Ik kom niet naar Amerika om trappen te dweilen.” Net zoals miljoenen anderen droomde ze van een beter leven, een leven dat begon bij de vragen van de immigratiedienst op Ellis Island. Nog steeds staat het Vrijheidsbeeld symbool voor het Amerika dat aan zo velen onderdak heeft gegeven. Tussen ruwweg 1880 en 1954 zetten 24 miljoen reizigers, meer dan de helft migranten, op die plek voet op Amerikaanse bodem. De aangrijpende getuigenissen in het museum geven stuk voor stuk blijk van het verlangen naar een beter leven, een bereidheid tot verandering tegen bijna elke prijs. Het resultaat was onmiskenbaar: de VS werden een melting pot, een mengvat waar iedere immigrant de kans had om van krantenjongen miljonair te worden. Of arts, advocaat, zakenman. Ook al bleef de sociale mobiliteit vaak beperkt, wat telde was het gevoel Amerikaan te zijn. Soms al binnen één maar zeker binnen drie generaties assimileerde de immigrant tot Amerikaan en was de Ierse, Italiaanse of Russische identiteit vervaagd, tot en met het verlies van taal en naam.

Ellis Island sloot als gevolg van het opdrogen van de Europese migratiestroom. De immigratie gaat echter onverminderd door, maar bijna uitsluitend vanuit arme en opkomende landen. Het hedendaagse Ellis Island bevindt zich op de grensovergang tussen Tijuana (Mexico) en San Diego (VS). Hier geen museum of gedenkteken, geen aandachtige immigratieambtenaren. Dit is een plek die de meeste Amerikanen liever vergeten, waar mogelijk de helft van de migranten illegaal oversteekt. De aankomst van Mexicanen in de Amerikaanse maatschappij heeft niets heroïsch waarop kleinkinderen met trots terugkijken. In tegenstelling tot de Europeanen van destijds kennen Latino’s een veel tragere assimilatie en veel minder sociale mobiliteit. Bijna alle Latino-migranten komen in de laagst betaalde banen terecht, in de dienstensector (dweilen!) of in de bouw. Velen die illegaal de grens oversteken doen dat herhaaldelijk, ondanks de risico’s.

De hedendaagse migrant is vaak afkomstig uit een miljoenenstad, heeft via media een meer of minder accuraat beeld van de VS en weet dat hij/zij daar verwanten zal treffen. De naïeve hoop van de Europese migranten van een eeuw geleden heeft plaats gemaakt voor een realistische berekening. Het Amerika van ongekende mogelijkheden is het land van ongebreidelde consumptie geworden. De consument wordt gelokt naar discountwarenhuizen die korting op korting stapelen, naar straten waar grote porties voedsel, te vet en te zout, 24 uur per dag te koop zijn, waar de televisie advertenties en commerciële shows vertoont.

In dit Amerika telt steeds minder de trots samen Amerikaan te zijn, ondanks de inspirerende, plechtige naturalisatieceremonie – God bless America! Nog steeds wordt in de VS de beste wetenschap bedreven, bevinden zich daar sommige van de mooiste musea en de beste uitgevers en media. Maar wie verder kijkt, ziet ook een Amerika waar publieke goederen zoals wegen of volksgezondheid al decennia verwaarloosd worden, waar op ongelooflijk slordige wijze met energie en afval wordt omgegaan. Zorgwekkend is dat waar corporate America vroeger besefte dat zakelijk succes uiteindelijk betekende dat de behoeftes van gewone gezinnen bevredigd werden, business leaders nu vooral bezig zijn hun privileges veilig te stellen. Het is tijd voor het herstel van de Amerikaanse droom: de immigrant als bron van arbeid en ideeën voor een nieuw verantwoordelijk Amerika, op weg naar een innovatieve, duurzame en sociale economie. Een belofte die moet worden ingelost.

Louise O. Fresco
NRC handelsblad 13 augustus 2014