Onthullingen in het winkelmandje

Koopt u makkelijker snoep of versnaperingen (zoet en zout) als u een mandje draagt?

Een psycholoog van de Erasmus Universiteit heeft geconstateerd dat mensen die met een mandje winkelen meer geneigd zijn zoetigheid te kopen. Zijn verklaring is dat er een associatie is tussen iets met je arm naar je toe brengen en een directe beloning krijgen. Het buigen van de arm zou onbewust toenaderingsgedrag uitlokken, zoals het oppakken van iets lekkers.

Het lijkt een beetje gezocht, dat tweerichtingsverkeer tussen brein en arm. Een zwakheid is dat de observaties alleen zijn gedaan bij de kassa. De zoetigheid bij de kassa is maar een fractie van wat er gekocht kan worden: vooral kauwgum en repen als ik het goed heb. Dus dat zegt nog helemaal niets over wat er elders in het mandjeof winkelwagentje geladen is aan onweerstaanbare stroopwafels, gevulde koeken, drop, chips en andere zoutjes, ijsjes en taart.

Ik kan me dan ook allerlei andere verklaringen voorstellen bij de observatie dat mandjes bevorderlijk zijn voor het snoep kopen – aannemend dat de observatie klopt. Snoep kopen, zeker in grote hoeveelheden, is toch iets dat mensen liever verbergen. Er hangt iets schaamtevols en eenzaams omheen. Dat lijkt me eerder een reden om snoep in een mandje te verzamelen, want daar kun je het nog een beetje voor andersmans blikken verborgen houden. In een winkelwagentje staan al die zakjes en rolletjes veel meer bloot aan mogelijk afkeurende blikken. Maar je kunt ook verzinnen dat snoep als troost wordt gekocht door iemand die zich onveilig of onzeker voelt. Dan lijkt een winkelmandje, dicht bij je, iets troostrijks, meer dan een karretje. Of misschien zijn mensen die snoep kopen wel zo beducht voor hun eigen snoepneigingen dat ze juist een mandje nemen om niet te veel te kopen. Of zijn snoepkopers vooral oude dametjes die geen karretje willen voortduwen? En hoe zit het in supermarkten waar geen karretjes meer zijn maar een soort mandjes die je of kan rollen of dragen?

Over dit soort zaken kun je eindeloos speculeren. Er is maar één manier om hier achter te komen en dat is doorscherp geformuleerde toetsbare hypothesen die goed onderzocht worden. Welke factoren gedrag sturen, zeker als het gaat om snoep of andere ‘lege’ voedingsmiddelen, is een te belangrijke vraag om zo in het vage te laten.

Of de Rotterdamse wetenschappers zich hier verder over buigen, weet ik niet. Maar ondertussen kunnen we wel een klein onderzoekje doen onder de lezers van dit blog. Dus een vraag aan u: Koopt u makkelijker snoep of versnaperingen (zoet en zout) als u een mandje draagt dan als u een winkelwagentje voortduurt? En zo ja, hoe komt dat?

Louise O. Fresco
NRC.nl 8 september 2011 (blog)