Klimaatverandering is kans voor nieuw leven
Beste scholieren, Toen wij ons voor het eerst via deze krant tot de mensheid richtten, in 2010, speelden velen van jullie nog in de zandbak. Even voorstellen: wij zijn deweergoden@destratosfeer. Onze productlijn omvat zonneschijn, wolken, temperatuur, neerslag en wind, niet op bestelling maar zoals het ons uitkomt. Graag strooien we strenge of kletsnatte winters over jullie uit, ontwrichtende stormen of hittegolven. Verschijnselen die vroeger direct aan ons werden toegekend, toen jullie nog beseften dat wij bestonden, maar die jullie tegenwoordig onmiddellijk klimaatverandering noemen.
En nu manifesteren jullie je, spijbelend ‘voor het klimaat’, om politici tot actie te dwingen. Die prijzen jullie de hemel in, want zo straalt jullie idealisme op hen af. Tegelijk vindt een kwart van de bevolking in dat zompige landje het klimaatdebat onzin, dat gaat ons ook te ver. Prima dus dat jullie je laten horen over de toekomst.
Maar we maken ons wel zorgen over jullie. Niet over dat spijbelen, dat haal je wel in. En een beetje retoriek mag ook. ‘Vreselijke gevolgen als Nederland de afgesproken hoeveelheid CO2 niet haalt’, ‘toekomst wordt gevaarlijk’, ‘het milieu is het beu’. Correcte formuleringen zijn onderdeel van volwassen worden. Het milieu of het klimaat vindt niets. CO2-vervuiling? CO2is geen vervuilend gas, maar een normaal bestanddeel van de atmosfeer; zonder CO2 geen plantengroei. Meer broeikasgassen betekent meer broeikaseffect, dat wel, maar het is geen vervuiling. We verbazen ons nog meer over jullie pessimisme. Pas op dat jullie niet gaan geloven dat jullie geen toekomst hebben. Tegelijk baart jullie passiviteit ons zorgen. Het is wel heel makkelijk om te eisen dat anderen het opknappen: want als de volwassenen het niet doen ‘moeten wij over 30 jaar de rotzooi opruimen!’
Laten we jullie uit de droom helpen. Ook jullie zijn onderdeel van het probleem. De Nederlandse CO2 -uitstoot groeit nog steeds. Dat noemen jullie slecht, maar het komt door de economie, diezelfde economie waar jullie zo van profiteren met jullie reizen, nieuwe kleren en mobieltjes. Een uurtje video kijken kost evenveel energie als twee nieuwe koelkasten. Jullie zijn gewend online veel gratis te krijgen. Op dezelfde manier benaderen jullie het klimaat: als iets wat oplosbaar moet zijn voordat jullie groot zijn zodat alles kan blijven als het is.
Het klimaat is het topje van de ijsberg (haha!). Het gaat om veel meer. Om jullie westerse leefwijze en om ongelijkheid. Om belabberde luchtkwaliteit, verloren landschap, armoede, overstromingen waar ze elders onder lijden. Jullie mensenkinderen komen uit honderdduizenden jaren van schaarste. Jullie hebben nog niet geleerd met overvloed om te gaan en na te denken over wat echt nodig is voor een goed leven.
Houd op met passiviteit en pessimisme. Wacht niet tot die eindeloos polderende volwassenen iets halfslachtigs besluiten over dat zogenaamde akkoord van Parijs. Begin bij jezelf. Zie de effecten van klimaatverandering niet als een rampenscenario maar als kans. Als iets jullie mensen kenmerkt is het wel jullie slimheid. Er is al zoveel verbeterd: in de laatste halve eeuw is in het nu bijna afgeschreven Verenigd Koninkrijk de CO2-uitstoot per persoon gehalveerd terwijl de productiviteit is verdubbeld.
Omhels innovatie! Blijf niet steken in sombere diagnoses, staar je niet blind op oppervlakkige maatregelen, zoals minder vlees, hout stoken of meer elektrische auto’s. Durf te denken in radicale vergezichten: nieuwe manieren van leven en werken met minder privé-bezit, nieuwe gebouwen en materialen die elektriciteit opwekken. Andere energiedragers, waterstof, misschien kernenergie, CO2 als grondstof. Neem de tijd. Wij weergoden hebben alle geduld voor jullie probeersels.
Louise O. Fresco
Column NRC Handelsblad, 25 februari 2019