Feiten of Meningen
News or Views? Met die woorden beschreef Rob Wijnberg onlangs (11 april) in De Groene het boeiende verschil in belangstelling voor het nieuws tussen de huidige generaties. Volgens hem zijn jongeren niet geïnteresseerd in objectief nieuws dat zo neutraal mogelijk de waarheid weergeeft. Waar zij kennis van willen nemen, zijn de meningen van mensen in wie zij vertrouwen hebben of die zij als persoon de moeite waard vinden. Liefst uitgesproken meningen. Dit is niet meer de tijd, aldus Wijnberg, van de onpersoonlijke verslaggever, maar van de columnist, die liever opinies maakt dan nieuws, en als hij dat laatste af en toe toch doet in ieder geval zelf prominent aanwezig is. Nieuws is vandaag de dag niet meer statisch, maar wordt voortdurend via internet geüpdatet en van commentaar voorzien. In die context wordt het verhaal ondergeschikt aan de persoon die het vertelt. De vraag is dus niet meer: ‘wat gebeurt er in land X of dorp Y?’ maar ‘wat denk jij dat er gebeurt en hoe ervaar je het?’ In tegenstelling tot deze ‘dertig-minners’ willen de generaties boven hen juist wel de Wie-Wat-Wanneer-Waarom-verslaggeving, zoals Wijnberg het benoemt, waarbij alleen de feiten tellen en niet wie ze vertelt.
Het is op het oog een scherpe en daardoor aantrekkelijke tweedeling. Maar als je er langer bij stilstaat, dan wordt duidelijk dat ieder nieuws ook interpretatie is (elke dag maakt de redactie van een krant een keuze wat op welke wijze met welk detail beschreven wordt als nieuwsfeit). Omgekeerd geldt dat trouwens niet: niet alle views of iedere mening zijn ook nieuws (al is dat soms wel het geval bij prominente columnisten, zeg maar van het kaliber Paul Krugman of Martin Wolf).
Ook betwijfel ik of de splitsing tussen news en views wel zozeer samenvalt met de generaties. Sinds jaar en dag heeft de krantenlezer, of, tot voor kort, de kijker naar Buitenhof, dus de oudere nieuwsconsument, niet alleen belangstelling voor nieuws, maar net zozeer voor de duiding ervan door gezaghebbende columnisten. Figuren als Hofland of eerder Van Lennep werden en worden eerbiedig gelezen om hun meningen. Omdat het nieuws nu sneller gemaakt wordt en ook mondialer is, groeit de behoefte aan duiding bij iedereen, ook bij jongere generaties. Die schat ik eerlijk gezegd iets hoger in dan Wijnberg. Ik moet de eerste dertig-minner met een minimum aan opleiding die echt niet wil weten wat de ‘objectieve’ feiten zijn, nog tegenkomen. Het is niet het gebrek aan interesse voor de feiten dat hun parten speelt, maar het ongeduld met feiten die (nog) niet eenduidig zijn. Ik geloof ook niet dat jongeren het liefst een duiding van de feiten door anderen zoeken, zoals de oudere lezer misschien wel verlangt. Dertig-minners zitten niet om een mening verlegen, maar wat zij zoeken is de bevestiging van hun eigen duiding van de feiten door anderen. Net zo goed lijkt me de impliciete suggestie van Wijnberg onjuist dat de vijftigplusser bescheiden wacht op een interpretatie van de feiten. Wie leest, ontwikkelt een mening. News en views gaan dus altijd samen, zij het wellicht in wisselende verhoudingen.
De tweedeling news or views lijkt me niettemin vruchtbaar genoeg om ook elders buiten de journalistiek toe te passen, bijvoorbeeld in het onderwijs. Je zou kunnen zeggen dat het ouderwetse college een kwestie is van news, van het feitelijke verhaal, van de kennisoverdracht van ‘hoe het zit’ – of het de fotosynthese of de Dertigjarige Oorlog betreft. Views vallen dan samen met een meer persoonlijke vorm van onderwijs, waarin docent en studenten discussiëren over de stof. Op mijn pleidooi in mijn vorige column voor een hernieuwde nadruk op de student-docent-relatie in de vorm van tutorials, naast het internetcollege, kwamen vele enthousiaste reacties. Dat suggereert dat het persoonlijke in het onderwijs als doorslaggevend wordt ervaren. Maar ook hier doet de tweedeling news en views niet helemaal recht aan de werkelijkheid. Want juist de meest succesvolle internetcolleges laten bevlogen en betrokken docenten zien die zich echt niet alleen tot de feiten beperken. De beste docenten lijken op de beste TED-sprekers, of de grootste schrijvers: zij vervlechten altijd persoonlijke anekdotes met alomvattende historische gebeurtenissen. In het leven is de relativering van je eigen visie en je eigen positie een van de belangrijkste dingen die je kunt leren. Lees dus juist niet, of althans niet alleen, Luyendijk of Engelen of andere bekenden, maar dwing jezelf tot lezen van wie of wat ver van je af staat. Lees ook columnisten uit Griekenland en Japan, of persberichten uit China en Qatar (bijvoorbeeld in het blad 360). Wie alleen de mening zoekt van anderen die op hemzelf lijken, mist een kans om iets te leren van een tegenovergestelde visie. Het gaat niet om de bevestiging van je standpunt, maar om de verbreding ervan. De simpele, elegante tegenstelling van Wijnberg biedt daaraan helaas geen ruimte.
Louise O. Fresco
NRC handelsblad, 24 april 2013