Lees de meest recente column in NRC Handelsblad
Lees hier alle columns vanaf 2008
De Franse verkiezingen, die slechts een kortstondige opluchting bieden, de oorlog in Oekraïne waarvan het einde niet in zicht lijkt, de groeiende economische crisis met zijn hoge energie- en voedselprijzen, de toegenomen geopolitieke spanningen: gaat er nog iets goed in de wereld van 2022? Of moet een mens in fatalisme zijn hoofd buigen, nu zelfs…
En toen werd het oorlog. Niet ver weg, maar in Europa. Niet tussen versnipperde groepen in het voormalige Joegoslavië. Slechts twee landen verder, voorbij onze buren Duitsland en Polen. In een modern land met meer dan 44 miljoen inwoners, groter dan Frankrijk, dat met geweld onderworpen moet worden. Een oorlog aangezwengeld door een potentaat die…
Moet kunst een boodschap hebben? Ja, zegt regisseur Adam McKay ( The big short ), en die boodschap kan niet meer subtiel zijn: de mensheid gaat ten onder zonder zich te verzetten en, is de impliciete suggestie, misschien is dat maar beter ook. Don’t Look Up , die met Kerst binnenkwam als derde meest populaire film op Netflix, met…
We kunnen ons gelukkig prijzen dat het nieuwe kabinet een aantal opvallend competente leden telt. Het team is uiteraard nooit uitsluitend gekozen op basis van kwaliteit, omdat nu eenmaal recht gedaan moet worden aan partijpolitieke belangen en eerder verleende diensten. Niettemin, het is evident dat deze ministers en staatssecretarissen niet op het bordes staan dankzij…
‘Corona zet alles op zijn kop.’ ‘Corona wordt het nieuwe normaal.’ Dergelijke uitspraken zullen tijdens de feestmaaltijden van deze periode nogal eens gebezigd worden. Kon dat alles-moet-anders-gevoel vorig jaar nog gesust worden, nu voelt de lockdown niet meer als een eenmalige drastische maatregel. Het coronavirus met al zijn nog onbekende varianten zal niet snel verdwijnen,…
Het beroemde portret uit 1635 van Justus Sustermans toont een bleke Galileo Galilei, met kringen onder zijn ogen en diepe groeven langs mond en neus. Zijn blik is gericht op een punt ver buiten het schilderij. De sterrenkundige, die aantoonde dat de zon niet om de aarde draaide, maar juist de aarde rond de zon,…
Nu de stroom van persberichten, fraaie beloftes, zorgwekkende grafieken en bla bla bla in Glasgow is opgedroogd, komen wij Weergoden terug op het toneel. Inderdaad, we hebben u bijna drie jaar in de steek gelaten, maar we koesteren nu eenmaal onze exclusiviteit. Wel hebben we ons beraden op onze communicatie. Het is ons namelijk opgevallen…
Het is een en al somberheid. Alles gaat slecht of leidt tot een regelrechte apocalyps: klimaat, stikstof, volksgezondheid, rechterlijke macht, verkeer, maakindustrie, Belastingdienst, natuur, huizenmarkt, geopolitiek. Maar besteden we niet meer tijd aan somberen dan aan oplossingen? Ja, er zijn radicale oplossingen, vast even bevredigend als doemdenken. Weg met de economische groei, doet even pijn,…
Ooit was het gezegde dat als je op je twintigste geen communist was, je geen hart had, maar als je op je veertigste nog communist was, je geen verstand bezat. Er is ook een variant die toegeschreven wordt aan Churchill: socialist op je twintigste, maar conservatief op je veertigste. Onlogisch is dit niet. Als je…
Verlangend denkt de burger de laatste maanden na over wat dat nu precies is: nieuw leiderschap. De indicaties – van alle kanten van het politieke spectrum – zijn vaag. Uit de mist duikt iets op over stijl, transparantie, beter communiceren, geen gerommel in achterkamertjes. Maar het gaat allemaal over de vorm. Nog nergens hoor je…
De meest bepalende foto van onze tijd is niet die van de brandende Twin Towers, noch die van de atoombom op Hiroshima of van de eerste mobiele telefoon. Wat echt ons wereldbeeld heeft doen kantelen is de foto, gemaakt door de Apollo 17, van die kleine blauwe planeet in een onherbergzaam, diepzwart universum. Voor het eerst…
De 14de-eeuwse Italiaanse dichter Petrarca beschouwde ze als zijn beste vrienden, hoewel ze zo verschillend waren in leeftijd en afkomst. Uitstekend geïnformeerd stonden ze altijd voor hem klaar, maar als hij geen zin in hun gezelschap had, verwijderde hij ze resoluut. Hij leerde van hen, ze maakten hem vrolijk en waren niet veeleisend: een rustige…
In 1857 schreef de Franse ontdekkingsreiziger Ferrier dat een buitenlander die toevallig in Afghanistan belandt, wel een beschermengel moet bezitten om te ontsnappen in goede gezondheid en met zijn hoofd nog op zijn schouders. Hij kon het weten. Vloeiend in verschillende talen reisde hij vermomd als Griekse handelaar door Centraal-Azië. Afgezien van een poging om…
Lang geleden, in centraal Afrika, ondervroeg ik eens grootmoeders en kleindochters over het landschap waarin zij opgegroeid waren. Daar, wezen de grootmoeders naar de overkant van de vallei, daar stond vroeger een dicht bos. Daar, wezen de kleindochters, is nu open veld. Alleen langs de rivieren stonden nu nog bomen. Niet alleen in Afrika is…
Dit nooit weer, dachten we na de Watersnoodramp van 1953 – lang voordat er sprake was van door de mens veroorzaakte klimaatverandering. We stelden een Deltacommissie in, die met de kennis van toen verstandige plannen opstelde. Een halve eeuw later, toen als gevolg van nieuwe denkbeelden de hele delta (niet alleen Zeeland) nogmaals bekeken moest…
Het was de beroemde antropologe Margaret Mead die met haar boek Sex and Temperament in Three Primitive Societies (1935) de wetenschappelijke basis legde voor wat wij nu vanzelfsprekend vinden. Er is nauwelijks discussie meer over het feit dat de rollen van vrouwen en mannen minder door biologische kenmerken worden bepaald dan door culturele normen en waarden. In…
Ook voor wie niet van nature neigt tot verslaving aan voetbal valt er veel te genieten gedurende het EK. Je leert een hoop over mensen en macht. En dus over politiek. Politiek is een vorm van voetbal, met iets andere middelen en regels. Hoe langer je ernaar kijkt, hoe meer de overeenkomsten opvallen. Ruben Oppenheimer…
Mark Bittman, beroemd Amerikaans voedseljournalist, beschouwt de landbouw als de grootste collectieve vergissing van de mensheid. In zijn nieuwste boek Animal, Vegetable, Junk betoogt hij dat de gunstige effecten van de landbouw schijn zijn. Er kunnen nu miljarden mensen gevoed worden, maar „als je denkt dat dat een voordeel is… Sinds de evolutie van de landbouw ruim…
Niet lang geleden was je een vegetariër als je geen vlees at; vis of schelpdieren konden wel. Nog steeds beschouwt lang niet iedereen die als dierlijk. Ze tellen niet mee vergeleken met het ‘grote kwaad’ van het vlees (lees: CO 2 , vernietiging van biodiversiteit, obesitas en pandemie). Over vis praten we een stuk minder dan over…
Neem het geval van prof. Joseph Epstein die in The Wall Street Journal (12/12/2020) een stuk schreef ( Is there a doctor in the White House? ) over het gebruik van de titel ‘doctor’ door Jill Biden, de vrouw van. De titel zou volgens hem voorbehouden moeten zijn aan medici, en niet gebruikt moeten worden voor iets als onderwijskunde.…
Beste studenten, Heel gaaf dat de universiteiten en hogescholen geleidelijk open gaan! Eindelijk weer medestudenten ontmoeten, spontaan contact hebben met bekenden en onbekenden, samen in de bibliotheek studeren, niet meer uitsluitend afhankelijk zijn van social media voor afleiding en nieuwtjes. De pandemie is voor veel mensen ontwrichtend. Maar jullie generatie van digital natives was in theorie beter voorbereid dan…
Terwijl in Den Haag en omstreken wordt gepiekerd over macht, tegenmacht en nieuw leiderschap, raakt Nederland steeds meer in zichzelf gekeerd. Het land dat zich ooit als charismatische voorloper van vernieuwing zag, is vervallen in semantisch geharrewar over transparantie en perspectief. Een jaar geleden werd nog gesproken van een reset na Covid-19. Vergeet het maar.…
Akte I . Lege, met tl-buizen verlichte vergaderzaal in een onbenoemd ministerie, koffiekannen en slordig weggeschoven stoelen. Whiteboard met onleesbare tekst, met rood omsingeld: Klimaatkabinet -> KliKa. Twee identiek geklede topambtenaren (m/v) zitten tegenover elkaar. Onzichtbaar koor : „Nieuw, nieuw! Oud, oud! Oud voor nieuw, nieuw voor oud!” Topambtenaar1 : „Hoor de euforie… Opnieuw zetten wij ons aan het werk.” Koor zwelt…
Eten we in 2050 nog vlees? Als het aan Bill Gates ligt niet, althans niet in rijke landen. In zijn recente boek How to Avoid a Climate Disaster ziet hij het uitbannen van vlees als belangrijke opdracht, naast de energietransitie, schone technologie en CO2 -opvang. De uitstoot van broeikasgassen bij voedselproductie classificeert hij als de hard-to-solve sector. Je kunt kunstmest…
Welke jonge afgestudeerde wil ambtenaar worden? Als er één beroepsgroep is die nooit op empathie, laat staan waardering, mag rekenen is het wel de ambtenaar. Vroeger was hij (zelden zij) een stoffige pennenlikker en papierschuiver, braaf met de aktetas op weg van huis naar werk en terug, tot het pensioen. Vandaag de dag, culminerend in…
De natuur is geen paradijs, dat heeft deze pandemie ons nog eens ingewreven. Geen harmonieus samenleven van leeuw en lam, maar een voortdurend gevecht, waarbij de een zijn dood de ander zijn brood is. Virusdeeltjes planten zich voort ten koste van de gastheer. De evolutie heeft richting noch doel. Voor de mens, net als voor…
Stel dat door een crisis er bijna geen voedsel in winkels te krijgen was. Dat je alles zo dichtbij mogelijk moest vinden, bij boeren in de regio en uit de natuur. Zelf kruiden, fruit en groentes verbouwen of verzamelen, zelf op jacht, zelf slachten, zelf inmaken. Voorraden opbouwen voor de winter en je gezin op…
Aan het begin van de pandemie klonk er gejuich: eindelijk zou wetenschap het beleid leiden! Van die euforie is niet veel over. Ja, er is veel gesproken over wetenschap. Meer onderzoekers schoven aan in de media. Het verschil tussen virus en bacterie, termen als RNA en co-morbiditeit zijn helemaal ingeburgerd. Maar dat zijn losse feitjes…
Wat is essentieel? Die vraag komt op nu „niet-essentiële winkels zijn gesloten om contactmomenten maximaal te beperken”, zoals de rijksoverheid schrijft. Winkels die voor meer dan 70 procent voedingsmiddelen verkopen blijven open. Dat voedsel essentieel is snapt iedereen, maar daarmee is nog niets gezegd. Strikt biologisch genomen zijn alleen de grondstoffen voor onze stofwisseling essentieel,…
Alsof niet somberheid al troef is, heeft secretaris-generaal van de Verenigde Naties António Guterres daar onlangs nog een extra dosis aan toegevoegd in zijn speech over de staat van de planeet bij Columbia University. Hij stelt dat de mensheid een „oorlog tegen de natuur” voert die „suïcidaal” is. Maar „de natuur slaat onherroepelijk terug, en doet dat…
Een onverwacht neveneffect van de Covid-19-crisis is dat er minder sjieke kleren worden verkocht. Reizen en uitgaan zijn vervangen door in gemakskleding achter een beeldscherm zitten. De grote luxemerken zitten dus met enorme onverkochte voorraden. De gebruikelijke oplossing, naar de afvalverwerking ermee, wordt steeds minder acceptabel. Daarmee komt de zoektocht naar duurzame textiel en mode…
Voor sommige mensen voelt de huidige pandemie alsof ze in een science-fiction film zijn beland. Meer dan eens is al gewezen op The Eyes of Darkness van Dean Koontz uit 1981 dat verbazende overeenkomsten vertoont met onze huidige situatie (zijn virus heette zelfs Wuhan-400) of The Andromeda Strain van Michael Crighton met dodelijke micro-organismen van buiten ons zonnestelsel. Het…
Een niet-gelovig mens die rouw, wendt zich tot de kunst. Van het Gilgamesj-epos tot Van der Heijdens Tonio , La traviata van Verdi of die aangrijpende Lamentazione van Giotto in Padova. Overal bedelt de hand, het oog, het oor om steun. In The Year of Magical Thinking , over de dood van haar echtgenoot van veertig jaar, schrijft Joan Didion dat als we rouwen om…
In 1970 ontving de Amerikaan Norman Borlaug de Nobelprijs voor de Vrede als bekroning voor zijn nieuwe, hoogopbrengende rassen van tarwe en mais die de basis vormden voor de Groene Revolutie. Met zijn latere werk aan rijst meegerekend, wordt geschat dat Borlaug een miljard mensen van de honger heeft gered. Vijftig jaar later staan honger en voedsel opnieuw…
Wie The Origin of Species van Charles Darwin nooit in handen heeft gehad, kan zich niet voorstellen dat er geen enkel plaatje in staat. Zo levendig is de beschrijving van de vinken, schildpadden en al die andere soorten die hij op zijn wereldreis ontdekte. Hoewel hij het woord nooit zelf gebruikte kun je Darwin de aartsvader van…
Wanneer is Nederland zijn mededogen kwijt geraakt? Ooit was dit een van de meest genereuze westerse landen, met een solide draagvlak, en een van de hoogste percentages van het bnp, voor ontwikkelingshulp. Burgers gaven bovendien graag aan talloze lokale en nationale doelen, van festivals tot kankerbestrijding. Ergens vanaf het einde van de vorige eeuw is…
Universiteiten en hogescholen bestaan al vele eeuwen. De collegezaal van nu – een pratende docent tegenover een groep studenten – verschilt niet wezenlijk van de laat-middeleeuwse aulae van Bologna, Coimbra, Montpellier of Oxford. Dit langdurige succes wordt nu bedreigd. En dan doel ik niet alleen op werkdruk, gebrek aan carrièreperspectief of onvoldoende financiering, maar op…
Regelmatig ontstaat bij anderszins verstandige mensen de behoefte om de oertijd aan te roepen om aan de verhoudingen van toen af te lezen wat ons nu kwelt. In het Zomeravondgesprek van 8 augustus bleek voor psychiater Frank Koerselman het overzichtelijke leven op de savanne de basis voor de verhoudingen tussen man en vrouw. Het is de mannelijke…
In de meeste democratische landen tracht de overheid burgers en belangengroepen te betrekken bij grote veranderingen en nieuw beleid. Nederland wordt alom bewonderd om zijn overlegcultuur. De Sociaal-Economische Raad (SER) bijvoorbeeld bestaat elders niet op die manier, en ook het engelengeduld bij inspraakprocedures is legendarisch. Gezegend is het land waar tijd en geld dan geen…
De afgelopen weken verschenen twee publicaties die de voedselzekerheid in de wereld op onverwachtse wijze nuanceren. Allereerst publiceerde de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN (FAO) de jaarlijkse ‘State of Food Insecurity and Nutrition’. Het gaat nog altijd niet goed. Meer dan een derde van de slecht gevoede mensen woont in Afrika, in absolute aantallen is…
In de Black Lives Matter-beweging is voedsel nog weinig aan de orde gekomen. Terecht zei Hassnae Bouazza onlangs (4/7) dat voedsel politiek is . Ze wees daarbij op het belang van de West-Afrikaanse cultuur en gerechten in de Verenigde Staten. Er is zeker wat betreft gerechten de nodige overdracht geweest als gevolg van de slavenhandel uit Afrika,…
Bij het verschijnen van de eerste historische canon in 2006 schreven Robbert Dijkgraaf en ik een opiniestuk in deze krant over het gebrek aan natuurwetenschappelijk perspectief. Waar waren de grote bloeiperiodes van de Nederlandse wetenschap? Onze zorg betrof tevens de manier waarop de natuurwetenschappen onzichtbaar bleven. Het Nederland dat de canon opriep was, zo zeiden wij streng,…
Hoe zal deze pandemie zijn weerslag vinden in de kunst? Je kunt je van alles voorstellen: een eenzaam Wachten op Godot in het verzorgingstehuis, een hartverscheurende pas de deux op anderhalve meter afstand, een Sacre du Printemps met een tachtigjarige, een Herinnering uit het Ondergrondse, een spiegelende holle aarde à la Anish Kapoor, escapisme in de vorm van idyllisch…
Een van mijn favoriete kunstvoorwerpen is een bijna compleet beeldje van een koe en een drinkend kalf, afkomstig uit Nimrud aan de Tigris, in het noorden van het huidige Irak. De blik van de koe, die zich achterom over haar kalf buigt, en de gretigheid van het kalf zijn ontroerend levensecht. Vijfduizend jaar geleden moet de…
Geen auteur is voor mij meer verbonden met de Tweede Wereldoorlog dan Primo Levi. Er moeten alleen al in het Nederlands tienduizenden boeken, fictie en non-fictie, zijn waarin de oorlog centraal staat, direct of indirect via de effecten op latere generaties. Maar het werk van Levi is nog onvergetelijker dan de vele aangrijpende verslagen van…
Eén ding heeft de crisis heel duidelijk gemaakt: de rol van wetenschap is essentieel in verstandig handelen. Ook al is de kennis nog lang niet compleet of eenduidig, regeringen in de meeste landen kiezen nu radicaal voor een evidence-based beleid. En dat zou elan moeten geven aan alle jongeren die nadenken over wat ze willen studeren. Studiekeuze…
De huidige pandemie veroorzaakt niet alleen een gezondheidscrisis, maar op termijn mogelijk ook een voedselcrisis. Nederlanders zien daar niet zoveel van omdat de supermarkten grotendeels vol liggen nu het eerste hamsteren voorbij is. Maar wat in het klein gebeurt, kan ook internationaal repercussies hebben. Alleen al de perceptie van schaarste leidt tot marktfalen. De laatste…
Luca was een begaafde, muzikale man, hij werkte ooit bij La Scala, de opera van Milaan. Vorige week is hij overleden, hij was net zestig. De uitbraak van Covid-19 drukt ons met onze neus op de onontkoombaarheid van het menselijk bestaan. Er zijn geen vanzelfsprekendheden, geen rechten op gezondheid en geluk. Veel van wat ons…
Michel de Montaigne waarschuwde al dat de mens niet zozeer lijdt onder gebeurtenissen maar vooral door wat hij van die gebeurtenissen denkt. Het coronavirus vormt een voedingsbodem voor wat we een pandemie van paniek kunnen noemen: opwinding en angst gevoed door een stroom van nieuws, pseudo-deskundigheid en voortschrijdend wetenschappelijk inzicht. Met een variatie op die…
Take up the White Man’s burden , dichtte Rudyard Kipling aan het eind van de negentiende eeuw. In de overtuiging dat de westerse samenleving intrinsiek superieur was aan alle andere, drong Kipling aan op de annexatie van de Filippijnen door de VS. Het Amerikaanse imperialisme moest zich laten leiden door het Britse voorbeeld in India…
On February 12, the weather Darwin Day, the birthday of the evolutionary biologist Charles Darwin (1809-1882). Up to the latter’s legacy belongs, the term survival of the fittest, which, moreover, for the first time been proposed by the philosopher Herbert Spencer, in their correspondence. ‘Fit’ is not in the meaning “strong” but “most changed”; individuals…
Als je de geruchten kunt geloven mag je binnenkort alleen nog bij de koffieautomaat je moedertaal spreken en ben je gedwongen verder te functioneren tussen onbeholpen steenkolen-Engels bezigende non-native speakers . Dit is natuurlijk een karikatuur. We leven al een decennium of twee in een samenleving waarin geleidelijk steeds meer talen worden gesproken. Wie in…
Met een aantal prachtige tentoonstellingen vierden we in 2019 het Rembrandtjaar. Die weelde aan werk van Rembrandt en andere schilders lijkt bijna vanzelfsprekend, maar blijft een ongekende rijkdom die veel zegt over het hedendaagse Nederland. Parallel aan de viering brak een hevig debat los over de term ‘Gouden Eeuw’, nadat het Amsterdam Museum dat begrip…
Uit het verslag van de hoorzitting van de Commissie Huiskattenproblematiek (CHKP), 15 december 2025. Voorzitter: „Welkom bij deze vergadering. Aan de orde is de evaluatie van vijf jaar HK-beleid. Ik verwelkom de minister van Dieraangelegenheden, alsmede de staatssecretaris van Huiselijk Welzijn. Allereerst het woord aan de opsteller van het rapport, Mevrouw Janneke Spinner. Kunt u…
Corruptie, toerisme en bestuurlijke lamlendigheid! Klimaatverandering! De noodsituatie in Venetië kent vele schuldigen. Beelden van het overstroomde San Marcoplein, waar toeristen met tassen van dure modemerken door het hoogwater waden, gaan de wereld over. Frank Westerman schetste (Venetië verdrinkt, 14/11) de wanhoop van de burgers tegenover het failliet van de peperdure waterkering. Venetië met zijn…
Het is opvallend hoeveel het bij de lerarenprotesten over geld gaat, en hoe weinig over de kern van het onderwijs. De roep om meer docenten en hogere salarissen is begrijpelijk, maar suggereert dat geldtekort het grootste probleem is en meer geld en meer personeel de beste oplossing. Als je de docenten goed beluistert, staken zij…
Je bent wat je eet. Maar je bent ook wat je weggooit. En we gooien wat weg, met ons allen. Neem alleen al ons voedsel. Naar schatting 1,3 miljard ton van wat mensen jaarlijks produceren wordt niet gegeten en gaat dus verloren. Dat komt overeen met 8 procent van de uitstoot van broeikasgassen. Als ons…
Wellicht wordt de stikstofcrisis – ontstaan toen de Raad van State in mei een streep haalde door het Programma Aanpak Stikstof (PAS) – een zegen. Het maakt het mogelijk te bespreken wat tot nu toe niet benoembaar of onduidelijk was. Langzamerhand dringt het tot ons door dat de diverse problemen om ons heen – voedsel,…
In tijden van alarmisme, torenhoge verwachtingen en bodemloze desillusies zijn cynisme en onverschilligheid de onzichtbare, hardnekkige bedreiging. Dan helpt het om het grotere tijdsperspectief te kiezen. Niet om gebeurtenissen te bagatelliseren, maar voor meer begrip. Wie alleen op vandaag let, begrijpt niets. Zo liep ik vorige week door de gebouwen van de Verenigde Naties, waar…
Er bestaat een gerede kans dat het Urgenda-arrest standhoudt in cassatie. De procureur-generaal en de advocaat-generaal adviseren de Hoge Raad dat, in lijn met eerdere gerechtelijke uitspraken, de overheid voor eind 2020 de uitstoot van broeikasgassen met ten minste 25 procent moet reduceren. Juridisch gaat het om de bescherming van het leven van burgers zoals verankerd in…
Over twee weken begint bij de Verenigde Naties in New York het zogenoemde High Level Political Forum over de Sustainable Development Goals (SDG), de duurzame ontwikkelingsdoelen. Dit forum van regeringsleiders en staatshoofden komt elke vier jaar bij elkaar, en dit is de eerste bijeenkomst sinds de algemene aanvaarding van de doelen voor het ijkjaar 2030. Er zal, ongetwijfeld, een…
Niemand weet hoe de maatschappij zich in de komende zestig jaar zal ontwikkelen. Een blik terug naar de jaren vijftig van de vorige eeuw dwingt ons onder ogen te zien dat weinig hetzelfde zal blijven. Ja, mensen kregen toen kinderen en zullen die ook blijven krijgen, maar de manier en leeftijd waarop, en hoe ze…
In 1991 werkte ik enige tijd in Lima. De inflatie in Peru was toen opgelopen tot boven de 7.000 procent, een onvoorstelbaar getal (in de eurozone bedroeg de inflatie vorig jaar 1,7 procent). Overal op straat waren illegale geldhandelaren op jacht naar Amerikaanse dollars. Vanuit portieken sisten ze „¡Cambio, señorita, cambio!” De hyperinflatie maakte dat…
Ooit was er een tijd dat NL achter op de auto in Duitstalige landen voor Nur Limonade stond. Nederlanders hadden de reputatie dat ze hun achterbak vol laadden met Nederlandse waar en zo min mogelijk eten kochten. Uit zuinigheid, maar ook uit onbekendheid. Tenslotte was tot in de jaren zestig van de vorige eeuw de…
Kent u het grapje van vier wetenschappers die over een koe praten? Mijn favoriete variant is als volgt. Een landbouwkundig ingenieur, een arts, een historicus en een fysicus worden naar een melkveehouder gestuurd wiens koe weigert melk te geven (dit was nog in de tijd dat wetenschap direct toepasbaar moest zijn en boeren nog maar…
We blijven maar miezeren over het achterblijvend aantal vrouwen in leiderschapsposities: van ceo’s, directeuren, voorzitters van van alles en nog wat, tot hoogleraren, ministers en regeringsleiders. Meer vrouwen aan de top: natuurlijk! De belangrijkste reden is dat de complexiteit van de snelle veranderingen vandaag de dag vraagt om organisaties die minder hiërarchisch zijn, met leiders…
Het is een aantrekkelijk tijdverdrijf om te speculeren over de kandidaten voor de Europese topposities. Maar wie de Eurocommissaris met de landbouwportefeuille wordt, is waar we echt op moeten letten. Want geen positie is zo belangrijk voor de toekomst van de EU en tegelijk zo onzichtbaar en ondergewaardeerd. In de publieke opinie staat landbouw gelijk…
Vlak na de gebeurtenissen op het Plein van de Hemelse Vrede, deze maand dertig jaar geleden, reisde ik door China om contact te leggen met Chinese plantenwetenschappers om hun werk te laten vertalen. De Chinezen beschikten namelijk over unieke kennis en genetisch materiaal van de zoete aardappel (nu in de mode, destijds volledig onbekend bij…
In termen van calorieverbruik per km is fietsen de meest efficiënte manier van menselijk voortbewegen. Duurzaam dus, en o zo prettig, dat moeiteloos zoeven langs de dijk met de wind in de rug, of juist met tegenwind de beperkingen van de menselijke fysiologie ervaren. Fietsen is voortbewegen op menselijke maat. „Komt lente, lost de eenzaamheid…
Wat bezielde president Macron met zijn aankondiging dat hij de École Nationale d’Administration (ENA) wil opheffen, het instituut dat hemzelf zo succesvol heeft gevormd? Wie onderdeel van de elite is, moet weloverwogen reageren en niet halsoverkop toegeven aan populistisch geroep. In Frankrijk is altijd gediscussieerd over elites. Nu lijkt de bevolking om modernisering van de…
Alom lof voor de premier van Nieuw-Zeeland, Jacinda Ardern, na de aanval op twee moskeeën in Christchurch. Ze hamerde niet op vergelding en straf voor de dader, zoals regeringsleiders in vergelijkbare situaties deden. In plaats daarvan legde ze de nadruk op de slachtoffers en de manier waarop het land hen kon bijstaan. Haar weigering om…
De uitslagen van de Statenverkiezingen tonen een verdeeld, verward electoraat. En een gebrek aan een breed gedragen politieke koers. We beleven grote transities – althans zo ervaren veel mensen het. Energie, klimaat, technologie, werkgelegenheid, voedsel, mobiliteit, gezondheidszorg, onderwijs, wonen: je kunt geen onderwerp bedenken waar geen sprake is van snelle veranderingen. Transities brengen onzekerheid, die…
Zestig jaar geleden hield C.P. Snow een rede in Cambridge die beroemd zou worden door de woorden Two Cultures . Snow was topambtenaar, bètawetenschapper en schrijver – toen en nu een zeldzame combinatie – en zijn rede ging precies daarover. Onder de titel The Two Cultures and the Scientific Revolution betoogde hij dat er een volledig gebrek aan begrip…
Beste scholieren, Toen wij ons voor het eerst via deze krant tot de mensheid richtten, in 2010, speelden velen van jullie nog in de zandbak. Even voorstellen: wij zijn deweergoden@destratosfeer. Onze productlijn omvat zonneschijn, wolken, temperatuur, neerslag en wind, niet op bestelling maar zoals het ons uitkomt. Graag strooien we strenge of kletsnatte winters over…
De Consumer Electronics Show, in januari opnieuw in Las Vegas gehouden, is een luilekkerland voor nerds en start-ups, en een onoverzichtelijke supermarkt voor degenen met een digitale achterstand. Maar zelfs een leek kon zien dat er één ding echt de aandacht trok. In een veelvoud van uitvoeringen, meestal een polsbandje of horloge, is de persoonlijke…
Is ze gewoon koppig, op het autistische af, of zo doelgericht dat ze zich door niets laat afleiden? Maakt ze geen gebruik van haar vrouwelijke charmes omdat ze dat onnodig vindt, of heeft ze die niet? Is ze inderdaad rigide en neemt ze nooit tijd voor small talk, zoals de pers beweert, of staat ze ’s…
Betutteling, die heerlijke Nederlandse onomatopee! Weinig mensen houden van getut-tut en al helemaal niet door de overheid. Baas in eigen leven: geen verbod op frikandellen, geen quotum op vliegreizen! Ook al leidt die vrijheid soms tot het volgen van strenge lifestylegoeroes (fanatiek opruimen, matineuze selderijsap of stappentellers), beter een zelfgekozen betuttelaar dan een opgelegde maatregel…
Wij zijn, uiteindelijk, een land van goede wil. In de laatste maanden van 2018 heeft Nederland zichzelf vier sets van goede voornemens cadeau gedaan. Na de kringlooplandbouw volgden voornemens over volksgezondheid, biodiversiteit en klimaat. Hoewel ze onafhankelijk tot stand kwamen, bieden ze in samenhang de contouren van een langzame ommezwaai naar een ander type samenleving: een op biologische in plaats van…
Vijftig jaar geleden verscheen de geruchtmakende bestseller van Paul en Anne Ehrlich, The Population Bomb . Daarin constateerden de auteurs dat „de slag om de wereldbevolking te voeden is verloren” en dat „in de decennia vanaf de jaren zeventig honderden miljoenen zullen sterven”, te beginnen in India. Zelden is een uitspraak zo radicaal weerlegd als…
Het zijn dezelfde beelden als destijds. Een kind. Wijdopen, schitterende ogen die veel te groot zijn in verhouding tot het gezicht, de blik ongefocust in de verte alsof het niets meer ziet. Het rode, rechtop staande schaarse donshaar, de huidplooien die te ruim vallen om de armpjes, de absurd grote bolling van de buik met…
Ziezo, de discussie is geopend. De tijd blijkt rijp om het woord ‘kernenergie’ te laten vallen. De reden is duidelijk: er is steeds meer consensus dat de voor de hand liggende maatregelen als energiebesparing, en stroom uit wind, zon en biomassa onvoldoende zijn om de klimaatdoelstellingen van ‘Parijs’ te halen. De vraag is: wordt het…
Met de aanval op een synagoge in Pittsburgh scharen de Verenigde Staten zich bij landen als Frankrijk, België en Zweden waar geweld tegen Joodse doelen en individuen meer dan eens voorkomt. In Oost-Europa en de VS demonstreren neonazi’s openlijk. Viktor Orbán spreekt in nauwelijks verhulde termen over George Soros („de Jood Soros”, zoals de NOS…
Wie met enige regelmaat in de VS komt, en vooral buiten de Oost- en Westkust, weet hoezeer het land naar binnen is gekeerd. Buitenlands nieuws dringt nauwelijks door, behalve als het aanslagen, rampen of andere als sensaties gebrachte voorvallen betreft. De laatste jaren lijkt die concentratie op binnenlandse zaken en de neiging om buitenlands nieuws…
Ik zal niet de enige zijn die in verwarring is over de golf aan meningen en emoties die onder de naam #MeToo de westerse wereld overspoelt. Ik zal ook niet de enige zijn die verbijsterd is dat Ian Buruma, hoofdredacteur van The New York Review of Books, zich gedwongen voelde af te treden toen gerenommeerde universitaire…
Eigenlijk gaat het altijd over vertrouwen. In de arts die naar beste weten en zonder slordigheid de medicijnen voorschrijft. In de buurvrouw die het postpakket voor je in ontvangst neemt zonder het zelf te houden. In de supermarkt die je geen bedorven waar verkoopt. In het waterleidingbedrijf dat zorgt voor permanent schoon drinkwater. In de…
Jullie zijn net het nieuwe studiejaar begonnen. Ongetwijfeld is jullie verteld dat het de meest vrije periode van je leven is, waarin je vriendschappen voor het leven sluit, vaak een partner vindt, liefst ook een baan. Jullie hebben ook gehoord, want daar heeft de minister van Onderwijs nog voor gewaarschuwd, dat eerstejaars veel stress ervaren door…
We moeten het weer eens over vlees hebben. In de westerse wereld is vlees de toetssteen van alle kwaad: klimaatverandering, vernietiging van bossen en landschap, agressief gedrag, diverse vormen van kanker, anti-bioticaresistentie, bacteriële infecties en ‘genocidaal’ dierenleed (ik verzin deze term niet). De roep om geen vlees te eten vanwege het klimaat wordt steeds frequenter.…
In een tijd waarin Nederlands belang makkelijk wordt verengd tot commerciële voordelen en nationalisme in al of niet verhulde vorm hoogtij viert, hebben we behoefte aan een krachtig ministerie van Buitenlandse Zaken en een scherp buitenlands beleid, gestoeld op brede publieke steun. Helaas is er veel wat op het tegendeel wijst. Deze krant gaf onlangs nog…
Vakantie is voor mij onlosmakelijk verbonden met lezen. Met je verliezen in een boek, alleen nog vaag bewust van de omgeving, het getsjirp van krekels tussen de olijfbomen, de zwaluwen hoog boven je hoofd of het geluid van golven. Een van de dierbaarste herinneringen aan mijn jeugd was de dag voor vertrek. Dan nam mijn…
Als het straks menens wordt met de klimaatmaatregelen is het onzeker hoe lang de harmonie gedijt. Zodra de vrijblijvendheid eraf is, ontstaan in onderhandelingen twee risico’s. Er valt alleen consensus te bereiken op basis van vaagheid, óf de consensus-bouwers vergeten het draagvlak bij de zwijgende meerderheid. Bij dit uiterst complexe onderwerp dreigt een onoverbrugbare kloof…
Zomeruitverkoop, schreeuwen de winkels: ‘Tot 70% korting!’ Lang geleden, als beginnend onderzoeker, spaarde ik voor een winterjas. Niet omdat ik armlastig was, maar omdat een winterjas een weloverwogen aankoop was die je hoogstens eens in de tien jaar deed. Wie dit vandaag de dag zegt, wordt uitgelachen. Een jas schaf je elk seizoen aan. Iedere…
Tien jaar geleden schreef ik over de renaissance van het Europese platteland: hoe na eeuwenlange armoede de modernisering van de landbouw leidde tot leegloop en vergrijzing en de stedelijke middenklasse daarna het platteland ontdekte. Zo werden in de late twintigste eeuw vervallen boerenhoeves omgetoverd tot lustoorden met tuinen en zwembaden, mede dankzij Europese subsidies. Pittoreske…
Zelfs wie niet elke dag de economiepagina’s leest, kan de woorden ‘innovatie’ en ‘start-up’ niet hebben gemist. Als Siamese tweelingen zijn ze verbonden in de gedachte dat kleine bedrijfjes automatisch leiden tot snelle technische doorbraken. Innovatie is hip, dynamisch en kosteneffectief. Weg met de logge oude orde, hoera voor de start-ups en de handige nerds…
In de publieke discussie over het klimaat en de energietransitie is de landbouw- en voedselsector tot nu toe onderbelicht gebleven. Dat is opmerkelijk, want de vraag welk voedsel we produceren (en hoe) heeft evenveel dagelijks belang als, zeg, vervoer of cv-ketels. Volgens het regeerakkoord moet in de landbouw en door slimmer landgebruik 3,5 Mton (megaton,…
Facebook is het topje van de ijsberg. Gegevens van gebruikers die worden doorverkocht en misbruikt voor reclame en politieke beïnvloeding? Peanuts. U wordt al lang gevolgd op straat, op het station en in winkels, en straks ook in uw huis, via ijskast of thermostaat. Smart dust (minicomputers, kleiner dan één vierkante millimeter) zullen water- of voedselkwaliteit monitoren.…
Filosofe Marli Huijer schreef afgelopen weekend in NRC een fraai stuk over hoe seksuele vrijheid is verworden tot een rigide gedragslijn. De maatschappij eist tegenwoordig, zo zegt ze, dat mensen uit de kast komen en zich definiëren als bijvoorbeeld homo of cisgender en zich daarnaar gedragen. De keerzijde van vrijheid blijkt het keurslijf. Met Michel Foucault in…
Hoe de uitslag ook zal zijn, de verliezer van deze verkiezingen is niet een partij maar een heel terrein. Onderwijs, zorg, veiligheid, verkeer, woningen, banen: alles is uitgebreid aan bod gekomen, behalve cultuur en kunst. Je moet hard zoeken om er in de lokale programma’s iets concreets over te vinden. Als er al een paar…
De ophef over seksueel misbruik door medewerkers van Oxfam in Haïti heeft geleid tot verontwaardiging, verlies aan donateurs en de onthulling van andere eerbiedwaardige organisaties zoals het Rode Kruis dat ook bij hen misstanden plaatsvonden. Blijkbaar kan in extreme situaties machtsmisbruik makkelijker ongemerkt of ongestraft blijven. Of ontkend, want vorige week bleek dat Buitenlandse Zaken…
Er zijn weinig politieke beslissingen die moeilijker tot uitvoering te brengen zijn. Ik doel op de belofte van de nieuwe leider in Zuid-Afrika, Cyril Ramaphosa, om nu werkelijk de „revolutie” door te voeren en de landonteigening van grote boeren ter hand te nemen. Ook oppositieleider Malema heeft opgeroepen tot snelle onteigening, waar nodig door directe…
Verenigde Staten De beroemde serie Het Kleine Huis is in de VS onverminderd populair, schrijft Louise O. Fresco. Evangelisten én hipsters waarderen het anarchisme van het strijdbare pioniersgezin uit de negentiende eeuw. Het was een hard leven. Het onvruchtbare land werd met de hand of met een span paarden bewerkt, droogte en storm vernietigden meermaals de oogsten.…
Dit jaar is het vijftig jaar na ‘Biafra’, een oorlog die grotendeels vergeten is of hoogstens synoniem is met honger en rampspoed. Toch betekent Biafra meer dan een obscuur conflict. Eerst de feiten. In 1967 hadden de oostelijke, olierijke provincies zich van Nigeria afgescheiden en de ‘Republiek Biafra’ uitgeroepen. Nigeria, zelf net onafhankelijk, reageerde heftig…
Als we Fire and Fury tot zijn essentie terugbrengen en de verontwaardiging en afschuw elimineren ten gunste van een kille blik, dan blijft er dit over: een man die op dit moment het ambt van president van de VS bekleedt en die zijn eigen waarheid schept. Hij doet dit door zich te isoleren, te provoceren, ontkennen, overdrijven,…
De feestdagen moedigen aan tot avontuur: pastinaak, rivierkreeftjes met granaatappel en een toefje zeewier sluipen het menu binnen. Het zijn symptomen van wat er verandert aan hoe Nederland eet en denkt over eten. 1. Iedereen is „bewust met voedsel bezig”, maar we lijken iets minder zwaar op de hand. Voedsel staat niet uitsluitend meer gelijk…
Volgend jaar wordt het jaar van Afrika. Er is geen groter geopolitiek probleem dan de Afrikaanse demografische groei (1,2 miljard nu, 4 miljard in 2100) en de bijna volledig achterblijvende economische ontwikkeling in dat werelddeel. Afrika komt op de agenda van alle topontmoetingen van wereldleiders. Er komen afspraken, zij het mondjesmaat, om grootschalig te investeren…
“Alle gelukkige families lijken op elkaar; iedere ongelukkige familie is ongelukkig op haar eigen manier“. Deze beroemde openingszin van Anna Karenina, van Leo Tolstoj, zou je ook kunnen toepassen op landen. Er bestaan, in mijn beleving, gelukkige en ongelukkige landen, los van het individuele geluk of de eigenschappen van de inwoners. Er zijn landen die…
Met de omgekeerde verrekijker van de geschiedenis zijn baanbrekende veranderingen van grote eenvoud te zien. Het ontstaan van de landbouw, de Renaissance, de ontdekking van Amerika of de elektrificering van de wereld lijken eenmalige, lineaire gebeurtenissen. Ons collectieve pad leidt bijna vanzelf van de ene naar de andere vernieuwing. Aan de meerderheid van de tijdgenoten…
Verontwaardiging gedijt bij simplificatie. Neem de sterke reacties op het besluit van het kabinet om de btw op levensmiddelen te verhogen. Van oppositie tot brancheverenigingen klinkt hevig protest. „Terwijl bijna de helft van alle Nederlanders te dik is, wil de overheid gezond eten moeilijker gaan maken”, aldus een petitie. Vooral gezonde producten zoals groente mogen…
De onthulling van het wangedrag van Harvey Weinstein – #MeToo – heeft veel losgemaakt. Intimidatie en aanranding van jonge vrouwen tijdens hun opleiding en aan het begin van hun loopbaan blijkt veel vaker voor te komen dan gedacht. In de reacties overheerst een opvallend biologisch determinisme. Meestal is de redenering: helaas ‘zijn’ ‘bijna alle’ mannen…
Regeren is moeilijk, maar een regeerakkoord schrijven lijkt me nog een stuk lastiger. Je moet complexe zaken in begrijpelijke taal uiteenzetten, en de grote uitdagingen van deze tijd vangen in concrete voornemens. Je moet politici en journalisten in de beschermde Haagse werkplaats overtuigen, en tegelijk integer en deskundig overkomen, niet alleen bij Ingrid en Henk…
Onlangs kwam de Volkskrant (22/9) met een alarmerend artikel. Onze ‘lievelingsverslaving’, alcohol dus, is niet alleen ongezond, maar zou ook in de ban moeten worden gedaan. Al jaren zou de wetenschap het hebben geweten, en vorig jaar bevestigde de Nederlandse Gezondheidsraad het nogmaals: nul glazen per dag is de aanbevolen dosis. Nul, niets. Dat er iets goed…
Het lijkt me een typisch Nederlandse neiging om de discussie over de wederopbouw van Sint-Maarten te verengen tot vragen over geld. Krijgen ze geld uit de EU of niet (waarschijnlijk niet), hoeveel gaat Nederland meebetalen (veel, voor sommigen te veel), hoe lang gaat dat betalen duren? Ja, het gaat veel en lange tijd geld kosten,…
Moet je door het leven gaan als optimist of pessimist? De meeste mensen zullen antwoorden dat ze het de ene dag zonniger inzien dan de andere. Het gaat echter niet om humeur maar om een fundamenteel verschil in attitude en de gevolgen daarvan. Reden genoeg tot pessimisme: een etterende economische en monetaire crisis, flagrante corruptie…
Tourist, go home! Een kreet die je steeds vaker hoort. De tolerantie van bewoners van Venetië, Praag, Barcelona, Dubrovnik of Amsterdam nadert zijn grenzen. Langzaam beseffen gemeenten dat de economische voordelen, voor zover ze niet al overdreven worden, beperkt opwegen tegen de nadelen. Voor lokale maatregelen – beperken short stay en tweede woningen, geografische en temporele spreiding, wandelen…
Er is geen soort zo emblematisch voor het mediterrane landschap als de olijfboom. Knoestig en grillig, als eenzame reus op een hoogvlakte of in lange rijen golvend over heuvels. Eeuwenoud, bezongen in de Griekse oudheid en de Bijbel, symbool van vrede, wijsheid en toekomstige generaties. Olijfbomen staan ook voor het verlangen naar de traditionele gemeenschap…
Niet toevallig wordt de Tour de France vaak een titanenstrijd genoemd, een strijd tussen de klassieke Griekse oergoden. Er zit inderdaad iets onmenselijks in de manier waarop de renners met doodsverachting hun lichaam slopen onder het mom van heroïek. Er zit ook iets inherent oneerlijks aan: de bezwete mannen in gekleurd lycra op onze fietspaden…
Met het vakantieseizoen breekt ook het grote ontbloten weer aan. Hoewel Nederlanders er een handje van hebben om al bij de eerste zonnestraal zich met zo weinig mogelijk kleren aan op straat te begeven, is het strand bij uitstek het theater van het lichaam. Die semi-naaktheid is vooral voorbehouden aan westerse landen of sterk door…
Zomaar een bericht: de Katholieke Kerk heeft het leger en lokale milities beschuldigd van het doden van 3.400 mensen en het vernietigen van 20 dorpen. Een bericht dat door de VN wordt bevestigd. Nee, dit gaat niet over Syrië. Dit gaat over een land waar u waarschijnlijk weinig van weet. Waar de verschrikkelijkste dingen gebeuren…
In het onlangs door de Verenigde Naties gepubliceerde Human Development Report komen Noorwegen, Australië en Zwitserland op de eerste plaats, op de voet gevolgd door Duitsland, Denemarken en Singapore. Het verschil met de volgende op de lijst, Nederland, is miniem. Ze behoren tot de usual suspects: rijke landen met uitstekend onderwijs, en gezondheidszorg en een goed functionerende…
Ramadan mabroek! Gezegende ramadan! Die wens zal, als we de demografische trends mogen geloven, steeds vaker klinken in de grote steden van Nederland en West-Europa. De ramadan, afgelopen weekend begonnen, is een van de vijf belangrijke geboden (zuilen) van de islam die bijna alle volwassenen met een moslimachtergrond respecteren. Het is een vorm van vasten…
Koop Frans, roepen de boeren in Frankrijk al jaren. Vaak kan dat ook, want in vele supermarkten staat duidelijk op de verpakking dat het bijvoorbeeld Franse kip, charcuterie en eieren betreft. Die onverholen vraag om nationale producten weerspiegelt de ingewikkelde relatie die de Fransen met het platteland hebben. Ze idealiseren het, ze kopen soms Frans,…
Je hebt briljante pessimisten, zij die de grote historische lijnen opzoeken om tot de conclusie te komen dat de mensheid onherstelbare schade heeft berokkend aan de aarde en gedoemd is tot veel meer narigheid. Enige jaren geleden was dat Jared Diamond met Collapse, nu is er de Israëlische historicus Yuval Noah Harari met Homo Deus, A Brief…
Een symbool is een object dat verwijst naar een groot idee. Een vlag staat voor natie en vaderlandsliefde. Symbolen kunnen omslaan in hun tegendeel: de Amerikaanse vlag wordt dan symbool van de haat tegen de yankees. Er zijn weinig symbolen die zoveel tegengestelde ladingen hebben als de hamburger, en de Big Mac in het bijzonder.…
Er is iets aan de hand met het klimaat. Of beter de perceptie van het klimaat, of nog preciezer: door mensen geïnduceerde klimaatverandering. Aan ‘het klimaat’ worden enerzijds talloze problemen toegeschreven: hongersnoden in Afrika, de toename van teken, nare ziektes en invasieve soorten, de aantasting van koralen. Anderzijds is het klimaat de toetssteen van politiek…
De boeiendste constatering van 2016 kwam van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Slechts 2 procent van de bevolking noemt spontaan woorden als ‘klimaat’, ‘(groene) energie’ of ‘duurzaam’ als gevraagd wordt naar de grootste maatschappelijke problemen. De overstap van fossiele brandstoffen naar duurzame energie, zegt het SCP, is geen urgent vraagstuk in de publieke opinie.…
Thans is er geen twijfel mogelijk! Het appèl is beantwoord (…), (en) we zijn dankbaar voor de weerklank die wij met name bij Nederlands jongere generatie hebben gevonden. Dit schreef de voorzitter van het Nederlands Comité Vluchtelingenjaar 1959-60 in het boek De vluchtende mens, dat de Wageningse studentenvereniging Unitas bij haar vijfde lustrum liet verschijnen. Op…
Afgelopen weekend koos de Volkskrant de zeven beste ideeën uit voorstellen van 500 wetenschappers om de democratie te verbeteren. Opvallend aan deze rapportage is dat er nergens iets wordt gezegd over de rol van vrouwen in het verbeteren van de democratie. Dit staat in scherp contrast tot de discussies over het ontbreken van vrouwelijke lijsttrekkers bij grote…
De tijd van zware metaforen breekt aan. Uitspraken als „nu dooft het licht” en oproepen tot „verzet tegen het fascisme” onderstrepen de pijnlijke associaties met de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog. Ze voeden de onrust en riskeren op Europa terug te slaan. De daden van de huidige Amerikaanse regering mogen op geen enkele manier…
Anti-globalisme, of zijn positiever klinkende variant protectionisme, past zowel in de ideologie van zeer rechts als zeer links en wordt steeds populairder. In Europa en de VS, maar niet in Azië of Afrika, vermindert het aantal mensen dat tegen protectionisme pleit. Hoeveel makkelijker is het niet om publieke steun te krijgen voor de gedachte dat…
Er bestaat bij mijn weten geen enkel land dat een geïntegreerd langjarig beleid voert voor de voedselketen. Niet de VS of Frankrijk en ook niet Duitsland, dat wel consumentenbescherming bij het ministerie voor voedsel en landbouw heeft opgenomen. In Nederland is door ministers Verburg en Klink ooit een gezamenlijke nota over voedsel en gezondheid geschreven,…
De Oxford Dictionary heeft ‘post-truth’ uitgeroepen tot woord van het jaar. Het is nu officieel: we zijn aangeland in een tijdperk waarin we de waarheid voorbij zijn. Of althans die ene, onweerlegbare waarheid. In plaats daarvan ontstaan vele waarheden, pluralisme dus, een eufemisme waarmee wordt gerechtvaardigd dat er meerdere „theorieën” over de waarheid bestaan, evolutietheorie…
Ouverture Diepe, aanzwellende strijkers, afgewisseld met trillers van houtblazers, een gong. 1e akte (Lege zaal in wegrestaurant, tl-buizen) GW (heldentenor) komt binnen door achterdeur, kijkt om zich heen. Aria: „Waar zijn mijn Aanhangers? Ach, mijn eenzaamheid…” Assistent, volgt hem: „Oh held, de Aanhangers staan te popelen om u eer te bewijzen.” GW, fluisterend: „Neen, neen, laat mij…
Hij had een wilde hipsterbaard en bijpassende bruine kleding die sterk afstak tegen de elegante maatkleding van zijn vader. Hij liep meestal op blote voeten, trok soms en plein public zijn kleren uit. Hij gaf niet om materiële bezittingen, verzette zich tegen verspilling en de gevestigde orde, en ging af en toe in hongerstaking. Een lastige maar…
De benoeming van Trump wordt in de kranten van ‘weldenkend Europa’ betreurd als het failliet van de democratie. Toch is de kern daarvan juist dat iedere stem telt, dus ook de stem van de xenofobe, anti-homo racist die zo scherp contrasteert met al die weldenkende lezers. Alleen, wat betekent het nog dat iedere stem telt,…
Het oogt niet spectaculair, eerder bescheiden, niet wat u van mij verwacht. Maar wetenschap is fundamenteel voor een gezonde economie met banen voor allen en voor het overbruggen van onze verdeeldheid. We hoeven niet te vrezen dat banen verdwijnen door robotisering als we nieuwe producten en diensten scheppen: een combinatie van made in America en slim handel…
Bent u toe aan uw dagelijkse portie pessimisme, google dan eens op ‘suiker’. Dan ontvouwt zich een omineuze, zelfs duivelse wereld. Suiker is het nieuwe roken, gevaarlijker dan alcohol, desastreus voor het brein, veroorzaker van premature sterfte. Suiker als veroorzaker van bijna alle niet-besmettelijke ziektes. De overheid moet ingrijpen, anders sterft de mensheid uit, durft…
Twee eeuwen geleden was het ondenkbaar dat machines menselijke en dierlijke arbeid zouden vervangen: geen paard en wagen meer maar vrachtvervoer, geen schoffelen en aardappels rooien maar tractoren, geen spintol maar spin- en weefmachines. Hoewel naast machines handarbeid in de bouw, kleding- en voedingsindustrie in arme landen nog steeds bestaat, moeten we een veel verdergaande…
Elke dag brengen ronselaars nieuwe dorpsmeisjes, sommige niet ouder dan vijftien, naar Bangalore of Mumbai om te werken in de textielindustrie. Ze gaan regelrecht de fabriek in waar honderden kledingstukken per uur worden genaaid voor goedkope westerse merken. Na aftrek van pensioen, pension en andere kosten, blijft er nauwelijks iets over van hun loon. In…
Dat het nog te vroeg is om te oordelen over de voorgenomen overname van Monsanto door Bayer, heeft velen niet van kritiek weerhouden. Afgezien van enkele positieve uitlatingen door economen, is de teneur negatief tot apocalyptisch. „Eén partij bepaalt wat op je bord komt”, „begin van een complex aan menselijke ziekten”, „desastreus en duivels”. Opvallend…
Wij kunnen nog wat leren van de Engelse taal Het debat over het stimuleren of het weren van het Engels op Nederlandse universiteiten is nog lang niet uitgewoed. Naast positieve argumenten (taal van de wetenschap, wereldwijde arbeidsmarkt, aantrekken van internationale staf en studenten) en alle bezwaren (teloorgang moedertaal, onderwijskwaliteit), zijn er onverwacht linguïstische voordelen. De…
Martin Sommer maakte het wel erg bont in de Volkskrant van afgelopen zaterdag in zijn tirade tegen degenen die het invoeren van de Engelse taal bepleiten in het hoger onderwijs. Nee tegen Stonecoal English, kopte de krant. Tsja, wie kan het daarmee oneens zijn? Maar om daarmee de invoering van het Engels in het universitaire…
Fred Teeven beklaagde zich zaterdag in de Volkskrant over mieren op zijn camping: „…(we) zaten gelijk onder!” Hij zal niet de enige zijn. De zomer confronteert stadsbewoners met de talrijkste groep organismen op aarde, de insecten. Waar in de winter slechts de eenzame spin Sebastiaan – ja, het is niet goed met hem gegaan –…
In Turkije zijn sinds de coup 1.577 decanen uit hun functie ontheven. Onbekende aantallen studenten en medewerkers buiten het land zijn gesommeerd terug te keren. Voor wie de eerdere ontwikkelingen volgde, is dit niet zo verbazend. Al eerder werden Turkse academici met afwijkende ideeën als terrorist bestempeld en naar verluidt ontslagen. Ook in China zijn…
De meeste mensen willen een reiziger zijn, niet een toerist. Een reiziger zoekt niet-gebaande paden, romantische hotelletjes, zonsondergangen boven heuvels vol zeldzame plantensoorten, ongerepte stranden en verstilde musea met onbekende werken van wereldklasse. De reiziger neemt geen selfies, maar wandelt en onderhoudt zich met een vriendelijke bevolking wiens cultuur zich slechts langzaam prijs geeft. Dat…
Nu, bijna een week na dato, wordt de volle omvang van Brexit duidelijk. De Financial Times analyseerde daags na het referendum de dramatische repercussies, voor het Verenigd Koninkrijk, voor Europa dat zich nog meer naar binnen zal keren en het zal laten afweten op het internationale toneel, voor de wereldeconomie. Het is een ramp die…
Heb je het gehoord? Oorverdovend!”„Wat?”„Het geluid van al dat brekend glas!”„Nee, ik hoorde niets. Waar dan?”„Recht boven je hoofd, darling.” „Ik zie helemaal niets.” „That is the point! Het is er niet meer!” „Wat is er gebroken? Ik snap het echt niet.” „Hét glazen plafond. Versplinterd, tot niets gereduceerd.” „Waar zit dat dan?” „Boven ons…
Eén passage uit de gedenkwaardige speech die president Obama vorige week hield in Hiroshima is in mijn hoofd blijven spoken. Het is misschien niet veel mensen opgevallen, maar die speech ging minstens zoveel over wetenschap als over vrede. „De paddestoelvormige wolk van de explosie herinnert ons aan de fundamentele menselijke tegenstelling. Juist die creativiteit die…
Vergeleken met de volksraadplegingen die op het spel staan in het VK, de VS, Spanje en Frankrijk, past enige bescheidenheid rond de verkiezingen van 2017. Het zal bij ons niet vaak gaan om zaken waar de wereld van wakker ligt. Toch worden in Den Haag de pennen geslepen rondom een internationaal relevante vraag: hoe moet…
We herdenken vanavond de doden die vielen tijdens de oorlog. Zelden staan we stil bij degenen die na de wapenstilstand stierven aan de gevolgen van de oorlog. Door ziekte en verwondingen, maar ook door voedselgebrek. Het is nauwelijks bekend hoezeer de naoorlogse jaren werden getekend door acute voedseltekorten als gevolg van de massale ontwrichting van…
Wie precies zijn ‘legitieme’ vluchtelingen? Over degenen die de oorlog en vervolging ontvluchten, bestaat bij de meeste Europeanen geen aarzeling. Zij hebben volgens alle internationale verdragen recht op asiel, ook al zullen xenofobe politici beweren dat onder hen profiteurs en zelfs terroristen schuilen en dat vluchtelingen van buiten Europa een bedreiging vormen voor de nationale…
The Lancet meldde vorige week dat voor het eerst in de geschiedenis het aantal mensen met obesitas of ziekelijk overgewicht (body mass index, BMI, boven de 30) groter is dan het aantal ondervoede mensen. In 2025 zal een vijfde van de wereldbevolking obees zijn, bijna twee keer het aantal dat lijdt aan voedseltekort. Al rond…
In 1929 besloot Jozef Stalin tot de verplichte collectivisering van de landbouw in Oekraïne. De klasse van kleine boeren werd geliquideerd en individuele productie werd grotendeels afgeschaft. Staatsbedrijven werden opgericht waar voormalige boeren als onderbetaalde arbeiders te werk gesteld werden. Ieder bedrijf kreeg een quotum om voedsel te leveren aan de Sovjetstaat. In combinatie met…
De verslaafden keken er lang naar uit. Sinds eind vorige week is het zo ver: het vierde seizoen van House of Cards. Vol actuele verwijzingen naar de presidentsverkiezingen biedt het een portret van een cynisch, wreed en machtsbelust Washington waar nauwelijks iemand schone handen heeft. Waar de eerdere serie The West Wing (1999-2006) een geïdealiseerde versie liet…
Steeds vaker heb ik het gevoel dat ik toeschouwer ben bij een onvermijdelijke tragedie: de teloorgang van Europa. Ik zie het gebeuren, maar ik sta machteloos. Mijn gedachten, inzet en persoonlijke ervaringen zijn waardeloos tegenover cynisme, leugens, misverstanden en verdraaiingen. Tegen populisme en opportunisme heb ik geen weerwoord. Tegen de groeiende marginalisering van Europa en…
De door minister Hennis-Plasschaert voorgestelde wetswijziging om de militaire dienstplicht ook verplicht te stellen voor vrouwen is een logische. En gelukkig, zo zie je iedereen denken, is dit een theoretische kwestie. We speculeren niet graag over een eventuele oorlog, dus een debat over de dienstplicht blijft hopelijk even abstract als over een Nederlands atoomwapen. Militaire…
Hoe maakbaar is de samenleving? Het antwoord bepaalt wie u bent – en waar u woont. In de Nederlandse of Scandinavische welvaartsstaat denken de meeste mensen dat de samenleving redelijk strak geordend kan en moet worden om individuele en collectieve welvaart te verhogen. In China richt de overheid zich op collectieve maakbaarheid, al verschillen de…
Soms blijken slepende discussies achterhaald voor je er erg in hebt. Onoverbrugbare tegenstellingen zijn te overbruggen als de tijd er, zoals vorst bij boerenkool, overheen gaat. Dan is de kool smaakvoller, zijn ideeën gerijpt, blijkt de wereld veranderd. Kernenergie bijvoorbeeld is weer bespreekbaar als onderdeel van onze toekomstige energievoorziening. Ik vermoed dat dit ook binnenkort…
Er is niets meer aan te doen. 2015 zal de geschiedenis ingaan als een annus horribilis, een afschuwelijk jaar, gemarkeerd door terrorisme van schokkende wreedheid, een ongekende vluchtelingencrisis, abnormale weerspatronen, een verzwakt en verdeeld Europa en een opleving van de spanningen tussen Oost en West die verdacht lijken op een nieuwe Koude Oorlog. En dan…
Wat in Parijs is bereikt is een diplomatieke intentieverklaring, geen praktisch plan. Nu de euforie over het akkoord optrekt, wordt het tijd voor de realiteit, in bijzonder voor het continent dat het meest te lijden zal hebben van klimaatverandering. In Afrika waar driekwart van de armen op het platteland wonen en de voedselvoorziening precair is,…
Zouden geologen en archeologen over enkele honderdduizenden jaren nog iets terug kunnen vinden van ons tijdperk, die eeuwen rond het tweede millennium, geteld volgens de dan zeker niet meer dominante christelijke jaartelling? Wat vinden ze: aanwijzingen voor een catastrofe, een geleidelijke verandering of slechts een onbetekenende fluctuatie in het archief van de aarde? Wij die…
Op vrijdagavond 13 november nam ik deel aan een debat met de Franse schrijver, arts en diplomaat Jean-Christophe Rufin bij de Alliance Française in Parijs. Onderwerp: wie kan de wereld redden, schrijvers, wetenschappers, politici of activisten? Bij de ingang werd zelfs mijn handtasje gefouilleerd, wat toen overdreven leek (maar me achteraf deed denken dat de…
Aan het eind van deze maand begint de langverwachte klimaatconferentie in Parijs en dus zullen we het de komende tijd over weinig anders hebben. Vluchtelingen, het Midden-Oosten, voedsel, handelsverdragen, cv-ketels – alles kan wel op een of andere manier met het klimaat in verband worden gebracht. De mensheid is wat het klimaat betreft in tweeën…
Er bestaat een aan de Amerikaanse schrijver Kurt Vonnegut toegeschreven commencement address gericht aan de net afgestudeerde studenten van MIT in 1997. Wij kennen helaas dergelijke toespraken niet. Een gemiste kans, want hoe fraai zou het niet zijn als regelmatig een Nederlandse denker wijze raad zou geven aan een nieuwe generatie die op het punt staat de…
Naast al die affaires die de gemoederen bezighouden, en die je eerder als affairettes kunt bestempelen (Rembrandts, treinen), is de opvang van vluchtelingen al weer bijna van het scherm verdwenen. Graag sussen we ons in slaap met de zelfgenoegzame constatering dat de sporthallen en dekens klaar staan en er nergens grote drama’s plaatsvinden. Maar uiteraard…
Deze weken vinden internationale afspraken over de toekomst van onze planeet hun bekroning met de aanvaarding in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties van de Sustainable Development Goals. De schier eindeloze onderhandelingen, de vage doelen die tegelijk te veel en te weinig beloven: we hebben het allemaal eerder gezien, ook al heeft de vorige…
Dit zijn de dagen van de grote woorden. Oliver Sacks vond dat taal al het verschil maakte. „Taal”, schreef hij in Seeing Voices , „is niet gewoon een of andere kunde of vaardigheid – het is datgene wat denken mogelijk maakt, wat denken onderscheidt van niet-denken, het menselijke van het niet-menselijke.” Ja, roep je dan…
Soms wordt een onschuldige foto of tekst betekenisvol en zelfs tragisch doordat je als toeschouwer weet wat erna gebeurde. Een romantisch paartje in een park, onbewust van de burgeroorlog die hen een maand later voorgoed zou scheiden, het ernstige kind in de schoolbanken dat zou uitgroeien tot een begenadigd pianist, of een onopvallende accountant. De…
Duurzaamheid is een blijvertje. Dat hadden de Noorse premier Brundtland en haar medeauteurs niet kunnen vermoeden toen ze in hun rapport Our Common Future de term lanceerden. Dat was in 1986, het jaar waarin in Ethiopië en andere delen van Afrika een vreselijke hongersnood op zijn einde liep, waarvoor Bob Geldof met zijn Band Aid vanaf 1984 aandacht had…
Ergens onderweg zijn wij Europeanen iets kwijt geraakt, iets essentieels, iets wat niet zo makkelijk te benoemen is zonder te vervallen in hoogdravende vaagheid. Ik doel niet op naïef idealisme of goedkope retoriek, maar op de overtuiging dat Europa betekenis heeft voor de wereld, dat in Europa aangetoond kan worden dat ondanks alle historische verschillen…
Zijn wetenschap en politiek uiteindelijk water en vuur? Twee diametraal tegenover elkaar staande benaderingen die niet te verenigen zijn, zelfs niet in dezelfde persoon? Die gedachte kwam op toen ik in de Volkskrant (27/6) het stuk las over Ronald Plasterk. Een persoonlijke tragedie, dat een briljante geest zo mislukt. Ja, het runnen van een lab…
Een nachtmerrie: uitgebleekte, van gif druipende kippenkarkassen die straks hun weg vinden in Europese supermarkten, afkomstig van batterijkippen die hun hele leven geleden hebben. In zijn symboliek staat de chloorkip op hetzelfde niveau als met olie besmeurde zeevogels of de ijsbeerfamilie, eenzaam drijvend op een ijsschots. De chloorkip is hét icoon van de strijd tegen…
In Europa wordt de stem van populisme en activisme steeds luider, zoals blijkt uit de winst van partijen als Syriza en Podemos, en de toon in de media. Het is een toon waarin verontwaardiging en verongelijktheid om voorrang strijden en de kern vormen van een al of niet terecht verzet tegen elites en hun privileges.…
Beste eindexamenkandidaten, het zit er bijna op, nog een weekje en dan zijn jullie er klaar voor. Klaar voor de samenleving, klaar om verder te studeren of om al die dingen te doen die niet konden of mochten omdat je nog op school zat. Plotseling beschik je over zeeën van tijd, kun je eindeloos uitslapen…
Hoe makkelijk wordt het debat over illegale immigranten beheerst door platte simplificaties: ze zijn een bodemloze put, potentieel gevaarlijk of blijvend onaangepast, en sowieso worden het er teveel. Als we op dat niveau blijven hangen of, het omgekeerde, puur een beroep doen op medemenselijkheid, komen we niet verder. Wie uit historisch of zelfs evolutionair perspectief…
Stel dat Hillary Clinton een man was geweest, had haar kandidatuur voor het presidentschap dan hetzelfde effect en elan gehad? Doet gender (sexe) er iets toe? Je zou zeggen van wel. Immers het is toch heel mooi dat de VS een reële kans hebben om voor het eerst een vrouwelijke president te krijgen. Daarmee wordt…
Afgelopen week werd niet alleen Pasen gevierd maar ook Pesach, ten onrechte wel eens het joodse Pasen genoemd – immers, de feesten hebben inhoudelijk niets met elkaar te maken. Pesach gedenkt de bevrijding van de Joden uit Egypte, Pasen de dood en opstanding van Jezus Christus, verhalen die verwijzen naar twee periodes waartussen 1500 jaar…
Ongeveer zes per huishouden, 44 miljoen in totaal. Plus 340.000 bakken. Zoveel verpakkingen met moestuinzaden heeft Albert Heijn afgelopen maand verspreid van 22 soorten groenten. Het systeem is ingenieus, een schijfje droge aarde, een verteerbaar velletje met daarin de zaadjes, een afbreekbaar potje voor kiemplantjes, bevochtigen: overplanten zodra het echt lente wordt, en het grote…
Oliver Sacks, 81, neuroloog en schrijver, is stervende. De man die wij in Nederland leerden kennen dankzij zijn optreden bij Wim Kayzer, kondigde dit vorige maand aan in een artikel in The New York Times. “Dat betekent niet dat ik klaar ben met het leven… Ik moet me nu concentreren op mijzelf, mijn werk en mijn…
Koningin Wilhelmina schonk Amsterdam als dank voor de Februaristaking het devies ´Heldhaftig, Vastberaden, Barmhartig´. Vandaag herdenken we die staking van februari 1941, het eerste openlijke verzet tegen de Jodenvervolging door moedige Amsterdamse arbeiders. Tegen de tijd dat deze krant uitkomt, staan hopelijk, net als ieder jaar, de belangstellenden al rijen dik rondom het beeld van…
In de Oudheid was een held een tragische figuur die door het noodlot gedwongen werd tot dramatische keuzes of op een vreselijke manier aan zijn eind kwam. Maar sindsdien heeft het heldendom de nodige inflatie ondergaan. Helden zijn niet meer van nobele komaf, maar juist gewone mensen die meer doen dan er verwacht wordt: levens…
‘We hopen dat jullie in 2015 eindelijk eens minder gaan zeuren, lieve mensenkinderen, want in 2014 was het bar en boos. Nee, niet het weer, dat volgens jullie West-Europeanen te warm was en te nat, maar het gezeur liep de spuigaten uit. Jullie hebben, om het zo maar uit te drukken, een gunstig klimaat voor…
In 1961 kwam een Cubaanse dissident als politiek vluchteling aan in Miami. Eerst verkocht hij van deur tot deur religieuze werken, twee jaar later zette hij een boekhandel en uitgeverij op, La Libreria Universal, die ruim veertig jaar een referentiepunt vormde voor de Spaanstalige literatuur en van schrijvers in exil in het bijzonder. Vorig jaar sloot…
Soms lijkt het resultaat het enige dat telt in de wereld van vandaag. Geen woorden, maar daden. Het wijd verspreid ongeduld over alles – verkeer, zorg – en het zoeken naar schuldigen als het niet snel genoeg gaat, het roepen om maatregelen of enquêtes doen het ergste vrezen. Instant satisfaction, is wat we willen. Politie moet…
Het is misschien niet volledig tot u doorgedrongen, maar vorige week zijn uw burgerlijke rechten uitgebreid. Vanaf volgend jaar klinkt uw stem naast die van bedrijfsleven en overheid bij het bepalen wat voor onderzoek er in Nederland wordt bedreven. Dat is een van de kernpunten in de Wetenschapsvisie van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en…
Het begint al met de titel. Je boek heet: This Changes Everything. Mooi gevonden, het had ook de titel van een novelle kunnen zijn, van Annie Proulx of Jonathan Franzen. Maar je legt je titel onvoldoende uit. Zeg je dat klimaatverandering een ongekend effect zal hebben? Gezien de geologische periodes van veel hogere oppervlaktetemperaturen, CO2-gehaltes van een…
Afgelopen maandag vond voor de twaalfde keer het Nationaal Schoolontbijt plaats. Bijna een half miljoen leerlingen van 2500 scholen waren erbij betrokken. Wat kan er mooier zijn, denkt de eenvoudige krantenlezer, dan kinderen te trakteren en hen (en hopelijk hun ouders) ondertussen bewust te maken van de zin en discipline van het ontbijten. Helaas, als…
In 2003 stelde de toenmalige secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan, een High Level Panel on Threats, Challenges and Change in. Zo’n panel is een commissie wijze mannen en een enkele vrouw (in dit geval Gro Harlem Brundtland) om de lidstaten van de VN aan te moedigen verder te kijken dan de korte termijn. Tien jaar…
Wie het Hongkong van vandaag bekijkt met zijn hyperluxueuze shopping malls waar alle grote Europese modemerken te vinden zijn, de kunstveilingen waar Europese veilinghuizen als Sotheby’s en Christie’s hun beste zaken doen, waar het onroerend goed tot de duurste ter wereld behoort, kan zich de armoede en chaos van minder dan twee generaties geleden niet…
In The Foreign Service Journal van deze maand staat een indrukwekkend stuk van de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Phnom Penh, Kenneth Quinn, die ook lange tijd in Vietnam verbleef, over het belang van integriteit en openheid. Aan de hand van zijn eigen carrière en de momenten waarop hij besloot een afwijkende mening te verkondigen, laat hij zien…
Het is the elephant in the room, de olifant in de kamer waar iedereen voorzichtig omheen wandelt. Kan het ebolavirus in handen van terroristen vallen? Na 9/11 hebben de Amerikanen een uitgebreide inventarisatie uitgevoerd van mogelijke bioterroristische wapens. Daaronder vallen onder meer ziekten als antrax, botulisme, de pest en hemorragische koortsen veroorzaakt door virussen zoals Marburg,…
Bij aankomst vroegen ze haar: „Hoe dweil je de trap? Van boven of van beneden?” Het was een test om te zien of ze zich nuttig kon maken. Maar het Joodse meisje uit een Pools stadje antwoordde: „Ik kom niet naar Amerika om trappen te dweilen.” Net zoals miljoenen anderen droomde ze van een beter…
Kerken worden flats, maar tegelijk voelt een deel van de bevolking dat er ‘iets’ is Afgelopen weekend is de negende maand van de islamitische kalender begonnen, beter bekend als de ramadan. Gedurende deze maand gelden tal van voorschriften, waarvan de belangrijkste is het vasten van zonsopgang tot zonsondergang, gecombineerd met bezinning. Voor twee miljard mensen…
Wie de lallende voetbalsupporters en hun machogedrag ziet, kan het zich niet voorstellen. Niettemin is er reden om te vrezen voor het voortbestaan van de man. Het Y-chromosoom dat het mannelijk geslacht bepaalt, is ernstig afgetakeld. Ooit telde het 600 genen, nu nog maar 45. Terwijl het X-chromosoom dat het vrouwelijk geslacht bepaalt altijd in…
In tien jaar tijd is het met de hand schrijven van lange teksten verdwenen In wat nu een prehistorisch tijdperk lijkt, bezat ik een filofax agenda, met een leren omslag waarin ringbanden losse bladzijden in toom hielden. Een hele, zij het kostbare, verbetering boven de agenda als opschrijfboekje waarvoor elk jaar een vervangend exemplaar gekocht…
Te midden van de herdenkingen van de geallieerde invasie in Normandië, zeventig jaar geleden, is er een opvallende: BBC’s Great British Menu. In deze televisieserie gaan chef koks uit verschillende Engelse regio’s de competitie aan om een gerecht voor een viergangenmenu te koken. Dit jaar is het doel gerechten te creëren die „de stemming tijdens de Tweede…
Er is geen groter moreel probleem in de EU dan de kwestie van vluchtelingen. Niet de ongelijkheid tussen en binnen lidstaten, niet de verhouding tussen Brussel en de nationale parlementen, zeker niet de gepercipieerde Brusselse arrogantie – dat is allemaal oplosbaar vergeleken bij de vraag hoe Europa moet omgaan met de honderdduizenden die zich aan…
In deze weken gaan de kiezers in de twee grootste democratische agglomeraties ter wereld, India en Europa, naar het stemhokje. Met hun meer dan 1,7 miljard inwoners vertegenwoordigen ze samen een kwart van de wereldbevolking. De verkiezingen in India zijn het meest indrukwekkend. In dit land zijn alleen al vijf miljoen verkiezingsambtenaren en evenveel mensen…
We moeten het hebben van onze collectieve intelligentie en intellectuele uitwisseling In 1839 ontving Charles Darwin een uitvoerige brief van de Duitse geograaf Alexander von Humboldt (in het Frans) waarin deze tal van eigen observaties over klimaat en soorten toetst aan die van Darwin. In de loop van zijn leven verstuurde Charles Darwin 6.500 brieven…
Elke twee maanden krijg ik van mijn energieleverancier een rekening waarop ik mijn energieverbruik kan zien. Sinds enige tijd meent men mij ook te moeten trakteren op ongevraagde extra informatie. „Ook vergelijken we uw verbruik met dezelfde maanden van vorig jaar.” „Bovendien”, zo vervolgt de brief, „vergelijken we uw gebruik met het gemiddelde verbruik in…
Regelen is in principe een neutraal werkwoord voor iets in orde maken of, als het om carburateurs of thermostaten gaat, iets zo afstemmen dat het werkt. Regelgeving is een onmisbaar instrument in een moderne samenleving: om bedorven voedsel te weren, de geluidsoverlast te normeren en nog veel meer. Een regelneef daarentegen – een van de…
Wie niet bekend is met literatuur, kent de grote vraagstukken van de geschiedenis niet Dit jaar is het vijfenvijftig jaar geleden dat Charles Percy Snow zijn beroemde toespraak hield in Cambridge onder de titel ‘The Two Cultures and the Scientific Revolution’. Vier jaar later constateerde hij zelf dat hij een zenuw had geraakt, „bijna simultaan in…
In Zuid-Afrika, in de afgesloten villawijken van Johannesburg, Kaapstad en Durban staan bij de slagbomen op de toegangswegen private, soms bewapende bewakers en hangt letterlijk aan iedere lantaarnpaal een camera. De bewoners krijgen elke dag een verslag van verdachte ‘ incidenten’ – dat kan al een onbekende auto zijn. De werkelijkheid van de krottenwijken en…
Wat is er nodig om echt iets te veranderen? De afschuw over de brand in de textielfabrieken in Bangladesh waarbij vorig jaar meer dan 1.100 mensen omkwamen, vooral jonge vrouwen, is weggeëbd. Die afschuw had, voor zover we de klanten mochten geloven die kort daarna door de media werden geïnterviewd, ook nauwelijks invloed op het…
‘Hebben jullie weer wat te klagen? Bevalt deze winter jullie niet? Oh, Nederlanders zeker! Vanaf onze donzige wolk hoog in de stratosfeer kunnen we dat kleine landje van jullie ternauwernood onderscheiden, maar we weten dat jullie maar al te gauw geneigd zijn jezelf als middelpunt van de wereld te zien. Jullie zeuren erover dat de…
Al ruim zestig jaar geleden verscheen Social Responsibilities of the Businessman, een boek van Howard Bowen dat draaide om de vraag wat de samenleving in redelijkheid kon verwachten van zakenlieden. Hij baseerde zich mede op een onderzoek van het blad Fortune uit 1946 waaruit bleek dat 93,5 procent van de (Amerikaanse) respondenten het eens was met de stelling dat…
Soms denk je, terugkijkend op een jaar: leren we eigenlijk wel iets? Of herhalen we onszelf alleen maar, of, erger nog, gaat het zelfs bergafwaarts met ons? Er zijn mensen die geloven dat de natuur, de politiek of het kapitalisme het slecht met ons voor hebben. Maar vooruitgang lijkt op de spreekwoordelijke Processie van Echternach:…
Afgelopen week werden zowel Thanksgiving als het begin van Chanoeka gevierd, deze week komt Sinterklaas, daarna volgen kerst en de jaarwisseling. Elk van die feesten markeren we met speciale gerechten en versnaperingen, die zowel oude gewoontes als allerlei symbolen en rationalisaties belichamen. Tijdens de acht dagen van Chanoeka worden traditiegetrouw bijvoorbeeld latkes, aardappelkoekjes, gegeten. Deze…
In Vrij Nederland stond afgelopen week een fraai interview met Diederik Stapel. Fraai, omdat het met mededogen en toch scherp is geformuleerd. Ik vermoed dat veel lezers ervan zullen onthouden hoezeer Stapel bezig blijft met het rechtvaardigen van zichzelf, het zich afzetten tegen het rapport van de commissie-Levelt die zijn zaak onderzocht, en hoe treurig…
De meeste Nederlanders weten niet veel meer van Mali dan dat het een arm, warm en dor land is waar zoveel gedoe is dat Nederland een troepenmacht moet sturen. Hofland en anderen trekken de noodzaak daartoe in twijfel. Ook ik heb eerder vragen bij een interventie in Mali gesteld, maar nu de kogel door de…
Meer nog dan om leiderschap, vraagt een crisis om vernieuwing en dus om talent om nieuwe dingen te bedenken. Maar talent zelf vraagt niet per se om het oproepen tot excellentie of het stimuleren van ambities. De valkuilen van een dergelijke aanpak werden onlangs in De Groeneweer eens gedetailleerd uit de doeken gedaan door de Amerikaanse…
Eieren spreken tot de verbeelding. Het verhaal van Columbus is genoegzaam bekend: toen hij tijdens een diner de aanwezigen uitdaagde een ei zonder hulpmiddelen rechtop te zetten, was niemand daartoe in staat. Behalve Columbus zelf, die het ei na een tikje op de onderkant op tafel liet staan. Deze mogelijk apocriefe anekdote wordt vaak geciteerd…
Ons geheugen is kort. Deze maand zijn de VS voortdurend in het nieuws vanwege de eventuele interventies in Syrië. Maar weet u nog met welk nieuws de VS een jaar geleden op alle voorpagina’s figureerden? Nieuws dat, althans volgens de media, even zozeer ernstige gevolgen zou hebben voor de stabiliteit in de wereld? Het is…
Vandaag herdenken we niet alleen 9/11, de terroristische aanvallen op de VS, maar ook de militaire coup in Chili. Deze dag is het precies veertig jaar geleden dat de democratisch gekozen president Allende met geweld werd afgezet. Allende pleegde zelfmoord toen zijn presidentiële paleis werd aangevallen. De junta, onder leiding van de beruchte Pinochet, zou…
Stel dat in 2003 de winning van schaliegas in de VS op het huidige niveau geweest was, zou het land dan aan de oorlog met Irak zijn begonnen? Het veiligstellen van de Amerikaanse energievoorziening was een belangrijk motief voor die oorlog. Nu, tien jaar, 60 miljard dollar en ruim vierduizend dode Amerikanen later, alsmede onbeschrijflijke…
Eindelijk is hij dan in Londen aan de wereld vertoond, met veel superlatieven en een publiek van honderden journalisten. De labburger, de synthetische hamburger, de hamburger uit het petrischaaltje, de kweekvleesburger of hoe je hem ook wilt noemen. Voor insiders was zijn geboorte bepaald geen verrassing, want al sinds decennia wordt gepleit voor de toepassing…
Het zijn de beproefde ingrediënten waaruit Dan Brown zijn nieuwste boek Inferno heeft opgebouwd: kunstwerken met verborgen boodschappen, oude gebouwen met geheime gangen op de meest aantrekkelijke locaties (Florence, Venetië, Istanbul), een wetenschappelijke gek die uit is op de ondergang van de wereld, een pseudomilitaire jacht in de Middellandse Zee, een hyperintelligente gevaarlijke blondine (deze…
Toch nog onverwacht snel heeft zich een fundamentele verschuiving in het Nederlandse ontwikkelingsbeleid voltrokken. De combinatie VVD-PvdA heeft dankzij de gelukkige combinatie van wederzijdse stokpaardjes datgene voor elkaar gekregen dat in een kabinet met het CDA ten ene male zou sneuvelen. Van pure, ongebonden hulp voor ontwikkelingslanden uit het tijdperk van Jan Pronk zal vanaf…
Er is een kentering op komst. In het land waar de troonopvolger de moderne genetica nog bestempelt als ‘het domein van God en God alleen’, is het kabinet een breed offensief begonnen om genetisch gemodificeerde planten en dieren (GGO’s) toelaatbaar te maken. De Engelse premier Cameron, de minister van onderwijs en wetenschap en de staatsecretaris…
Ooit, begin jaren tachtig, gaf ik een blauwe maandag les op het Koninklijk Instituut voor de Tropen, het KIT. Van de inhoud weet ik niets meer, maar wel staat me nog levendig bij hoe je via verborgen trappen en deurtjes tot op de zolderverdieping van het museum kon komen. Daar stonden houten archiefkasten met platte…
Meer wanstaltigheid bestaat niet: overvette buiken die over elastische broeksbanden puilen, vormloze lichamen die amechtig sloffen door winkelcentra, lurkend aan een extra-large beker frisdrank of kauwend op een enorme pizzapunt, druipend van de kaas. Dikke kinderen, buiten adem na een paar treden, gewend om de hele dag te hangen voor een beeldscherm met chips binnen…
Vorige week werd dan eindelijk het langverwachte, al in het regeerakkoord aangekondigde Nationale Techniekpact gesloten: 22 afspraken tussen werkgevers, werknemers, onderwijs en diverse overheden. Doel: meer technisch geschoolde vakmensen. Want daarover bestaat unanieme overeenstemming: er is een structureel tekort aan technici en dat belemmert onze economische groei en innovatie. Jaarlijks zijn 30.000 extra technisch opgeleide…
Al in 1943 publiceerde de filosoof en latere psycholoog Bruno Bettelheim een beroemd geworden artikel, Individual and Mass Behavior in Extreme Situations. Daarin beschreef hij, in de derde persoon, zijn observaties gedurende de jaren 1938-39 toen hij als joodse dwangarbeider gevangen zat in Dachau en Buchenwald. Bettelheim had het geluk dat hij werd vrij gekocht…
News or Views? Met die woorden beschreef Rob Wijnberg onlangs (11 april) in De Groene het boeiende verschil in belangstelling voor het nieuws tussen de huidige generaties. Volgens hem zijn jongeren niet geïnteresseerd in objectief nieuws dat zo neutraal mogelijk de waarheid weergeeft. Waar zij kennis van willen nemen, zijn de meningen van mensen in…
Het is hoog tijd dat de alarmklok wordt geluid over ons hoger onderwijs. Frauderende hoogleraren, mismanagement bij hogescholen, studenten die er de kantjes vanaf lopen, de ene bestuurscrisis na de andere. Al het obligate gepraat over onze voorbeeldige kenniseconomie en de indrukwekkende Nederlandse positie op internationale ranglijsten kan de crisis niet verhullen. Zeker nu ook…
In onze tijd is ouderschap – of het uitblijven ervan – niet vanzelfsprekend. Sinds de beschikbaarheid van de pil vanaf de adolescentie, maken vrouwen, althans in rijke landen en in de middenklassen, nu bijna altijd een bewuste keuze voor een kind. Maar met die keuzemogelijkheden komen de problemen. Enerzijds stellen vrouwen hun zwangerschap vaker uit,…
Bij het overlijden van Hugo Chávez werd zijn fameuze optreden bij de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in 2006 herhaald: „Het ruikt hier nog naar zwavel!”. Het waren de vurige woorden waarmee hij president Bush afschilderde als duivel. Toch zal Chávez niet als orator de geschiedenis ingaan, maar als de man van de radicale…
In januari 2013 worden twee Zweedse kinderen ziek na het eten van een onvoldoende doorgebakken hamburger die besmet blijkt met een pathogene variant van de Colibacterie, afkomstig uit Nederland. Na de eerdere EHEC-epidemie in Duitsland vorig jaar (overigens met een ander type), ontstond grote bezorgdheid. E. coli maakte eerder tienduizend slachtoffers in Japan, dat toch…
Tevredenheid alom, vorige week na het bereiken van een akkoord over de EU-begroting. Ook in Nederland. We hebben weer goed onderhandeld. Oké, we betalen wel veel, maar we krijgen ook weer geld terug. In deze zelfgenoegzaamheid verdwijnt geheel uit het zicht dat het niet zozeer moet gaan om de hoogte van het totale bedrag, maar…
Soms biedt de literatuur meer zicht op de werkelijkheid dan de krant. En zeker meer dan de officiële bulletins van de overheid. Neem de kwestie-Mali, of liever de kwestie-Mali-Algerije, die binnenkort mogelijk de kwestie-Sahel wordt. Het ministerie van Defensie kopte kort maar krachtig: „Nederland steunt Franse acties in Mali”. Uit andere teksten uit dezelfde bron…
Hebt u lekker geslapen? Dat hoeft u niet te vertellen, want de chip in uw matras onthult direct dat u vannacht nogal gewoeld hebt. Geeft niet. Leg uw vinger even tegen de chip in de wekker, dan weten we of uw bloeddruk, bloedsuiker, creatinine en andere indicatoren vandaag afwijken van het gemiddelde. Even kijken: ja,…
In de zomer van dit jaar stonden de kranten vol met bezorgdheid over de stijgende prijs van granen en de honger die dit zou veroorzaken. In de consternatie over de voedselprijzen balden zich allerlei negatieve gevoelens samen – over de wereldhandel, biobrandstoffen, klimaatverandering, de Chinese expansie of juist de gulzigheid van het Westen, de industrialisering…
In de donkere dagen voor Kerst speelt, in christelijke samenlevingen, sinds mensenheugenis muziek een grote rol. Van liturgische muziek uit de Middeleeuwen tot Händels Messiah of Bachs Weihnachtsoratorium, concertzalen, radio en televisie laten zich niet onbetuigd. Ook wie niet christelijk is opgevoed, kan zich niet onttrekken aan de schoonheid van deze werken. Juist in de…
Op de hoge hoge daken, rijdt een bisschop met zijn knecht…, zoals het liedje luidt. Er bestaan allerlei theorieën over de neiging van de goedheiligman om zich op daken te begeven. Mogelijk doet hij dat naar analogie van de Kerstman, die ook zijn pakjes via de schoorsteen laat zakken. Hoe het ook zij, dat de…
U wist het misschien niet, maar afgelopen maandag was het weer World Toilet Day. Ieder jaar wordt op 19 november getracht het taboe rondom wc’s en fecaliën te doorbreken en aandacht te vragen voor de 2,5 miljard mensen die nog niet beschikken over adequate sanitaire voorzieningen. Verbeterde wc’s, afwatering en hygiëne in het algemeen zijn…
‘Zoals ieder jaar om deze tijd zenden wij jullie vanaf onze donzige wolk ver weg in de stratosfeer een herderlijk schrijven. Normaliter opereren wij liever in de schaduwen van de evolutie. Maar zo eens per jaar, voordat jullie weer met jullie reizende circus van klimaatonderhandelingen op stap gaan – deze maand naar Doha, nota bene…
Amerikaanse kiezers spreken zich binnenkort niet alleen uit over de toekomstige president. In het verkiezingshokje worden per staat ook andere vragen aan de bevolking voorgelegd. In Californië speelt via een dergelijke ballot een wezenlijke kwestie: in Proposition 37 wordt de kiezers gevraagd zich uit te spreken over de California Right to Know Genetically Engineered Food Act. Indien…
In 1973 publiceerde Nancy Friday het eerste van een reeks boeken over de erotische fantasieën van vrouwen. The Secret Gardenkwam op het hoogtepunt van de Tweede feministische golf, die weer deel uitmaakte van een breder verzet tegen autoritaire structuren. Pas achteraf werd duidelijk dat de bevrijding van vrouwen geenszins gepaard ging met seksuele bevrijding. De taboes…
Ik ben benieuwd of er deze keer iets substantieels over kernenergie in het regeerakkoord komt. Vorige kabinetten hebben telkens de beslissing over nieuwe kerncentrales voor zich uitgeschoven. Te ingewikkeld en te controversieel. Ook het programma van de topsector Energie, die de innovatie in Nederland moet stimuleren, bevat geen apart thema om kernenergie te verkennen. Maar…
And now for something completely different! – dat was de onvergetelijke manier waarop Monty Python’s Flying Circus in iedere uitzending de overgang van het ene naar het andere onderwerp aankondigde. Terwijl u amechtig langs de voorlopige en bijna definitieve verkiezingsuitslagen, analyses en interpretaties, spindoctoren en oud-politici zapt, en teleurgesteld of euforisch op de bank zit, denk ik aan…
De verkiezingen kunnen alleen gaan over het hier en nu, zo is de mantra. Kiezers kijken nu eenmaal niet verder dan hun neuzen lang zijn. En die neuzen zijn niet langer dan hun eigen portemonnee, of hoogstens die van de buren. Dus mag iets alleen een onderwerp in de campagne zijn als het gaat over…
In de Volkskrant van 9 augustus schreef Frans Timmermans een opiniestuk waar ik een beetje boos over ben, hoewel ik Frans hoog acht. Frans Timmermans vraagt aandacht voor de hoge voedselprijzen, die meer dan 140 miljoen mensen „de honger in gejaagd” hebben. Dit is een ongelukkige beeldspraak: de groei van de honger is een statistische…
De Olympische Spelen hebben, getuige het Handvest, allerlei loffelijke doelen, zoals het bevorderen van gelijkheid. Het credo is dat het niet gaat om het winnen, maar om de deelname, omdat, zo heeft oprichter Pierre de Coubertin gesteld, „ook in het leven niet de overwinning, maar het streven naar een doel het belangrijkst is. Het belangrijkst…
In deze tijd van diepe verdeeldheid over fundamentele economische keuzes stemt het vrolijk dat er in ieder geval één onderwerp bestaat waarover een verbazende eensgezindheid heerst. Een onderwerp waar ook burgers in principe achter staan, waar iedere partij en iedere actiegroep mee kan scoren, dat in Europees verband goed ligt, en waar Nederland weer eens…
Je moet wel een onverwoestbare optimist zijn, wil je nog iets positiefs ontdekken in de officiële onderhandelingen over het slotdocument van de wereldmilieutop in Rio deze week. Wie geen ervaring heeft met dergelijke vertoningen van de VN en haar lidstaten, kan zich bijna geen voorstelling maken van hoe het toegaat. In kleine raamloze kamertjes, vaak…
Het Holland Festival opende dit jaar met het intrigerende opera-ballet C(h)oeurs van Alain Platel. Wat in Madrid werd uitgefloten, kreeg in Carré een warm onthaal. De slotscène verbeeldt het meest intens de bedoeling van de Belgische choreograaf: de „gevaarlijke schoonheid van de massa” (vertegenwoordigd door het koor met zijn bloedrode, pulserende handpalmen) tegenover de kwetsbaarheid van het…
In de media sloven politici en deskundologen – om dit, in deze tijden van verwarring, toepasselijke woord maar eens uit de kast te halen – zich uit in analyses over de eurocrisis. Het niveau van het debat kenmerkt zich door koffiedik kijken en het uitvergroten van eigen en andermans emoties en pseudokennis. Dat betekent dat…
De advertentietekst kan kort zijn. Gezocht: topmens (m/v), manager voor de binnen- en buitendienst. Topmensen, dat is wat we nodig hebben om het land te leiden, zei topman Bernard Wientjes afgelopen zaterdag in deze krant. Wie kan hem ongelijk geven? Alleen, wat is een topmens precies? Wientjes vertaalde het begrip naar de elite, die dan voornamelijk in…
Een stormvlaag/dan komen de bladeren/weer tot rust. Deze regels van de beroemde zeventiende-eeuwse zendichter Matsuo Basho schoten me te binnen toen ik op Schiphol landde uit Japan, in een Nederland waar in enkele dagen alles anders is geworden. Of anders? Soms worden de dingen vanzelf overzichtelijk. Een windvlaag, woest bewegende bladeren en daarna weer stilte. Wat…
Deze week bereikt de herdenking van de ondergang van de Titanic haar hoogtepunt, als de MS Balmoral, het schip dat de route nareist, precies 100 jaar na het zinken aankomt bij de exacte plek van het wrak. Op deze Titanic Memorial Cruise varen nakomelingen mee van de oorspronkelijke passagiers en bemanning. Het aantal opvarenden is…
In onze snelle wereld, waarin alles als nieuw wordt gepresenteerd, lijkt het alsof we nu pas een diepgaande discussie over ontwikkelingshulp voeren. Dat zouden we dan aan dit kabinet te danken hebben, dat in zijn eigen boezem voor- en tegenstanders koestert. De discussie over efficiëntie en effectiviteit is echter niet van gisteren, maar al zo…
Vraag een willekeurige Nederlander of arme kinderen geholpen moeten worden, en je krijgt een volmondig: ja, natuurlijk! Vraag je of arme landen geholpen moeten worden, dan is het antwoord al minder eenduidig. Ja mits, nee tenzij, hangt er vanaf waardoor die armoede is ontstaan. Vraag of arme overheden geholpen moeten worden, en het antwoord zal…
Op een vrijdag, tegen twaalf uur, breekt de beroemde rieten hangbrug in Peru, op de weg tussen Lima en Cuzco, hoog in de Andes. De vijf mensen, twee vrouwen en drie mannen, die op dat moment op de brug lopen, storten in de diepte, hun dood tegemoet. Het is 20 juli 1714. Met deze gebeurtenis…
Het is rare paradox: dankzij de wetenschap leven we comfortabele, gezonde levens en werken we minder hard dan vroeger. Maar ondertussen kalft het maatschappelijke gezag van de wetenschap en de onderzoeker af. Steeds vaker lijkt de wetenschap maar ‘een mening’, die even in de krant komt, en razendsnel achterhaald wordt. Het internet staat vol van…
Wanneer hebben mensen geleerd dat samenwerking tussen vreemden meer oplevert dan alleen de afwezigheid van conflict? Dat moet al heel vroeg gebeurd zijn, toen de eerste hominiden in de savannes zagen dat de fysieke kracht van eenlingen en kleine familiegroepen onvoldoende was om grote dieren te vangen. Of misschien kwam dat besef pas echt toen…
Ik beken het maar direct, voordat de kledingpolitie straks op de stoep staat. In mijn kast hangt een klassieke abaja, een enkellange zwarte jurk met lange mouwen. Traditionele Saoedische vrouwen dragen dagelijks een abaja, soms met nikab, een gezichtssluier (declothes cops mogen gerust wezen, de nikab komt er ook bij mij niet in). Voor de meeste…
Wie zo met een half oog de recente gebeurtenissen in Noord-Korea heeft gevolgd, krijgt de indruk dat het land een karikatuur is van zichzelf. Een romancier als George Orwell had het niet met meer verve en absurde details kunnen verzinnen. Alleen al het taalgebruik doet je bijna in giechelen uitbarsten als het niet zo treurig…
Is er principieel verschil tussen het eten of ontvangen van een orgaan? Er wordt vandaag een televisieprogramma vertoond waarbij twee heren een piepklein stukje van elkaars vlees als een biefstukje bakken en opeten. Wat de overwegingen voor deze mise-en-scène geweest zijn, is mij onduidelijk. Sensatiezucht, kijkcijfers, misschien zelfs kwaliteitsbevordering? Dat laatste zou het geval zijn…
Zo, zegt Freud, beschermen wij ons tegen emotioneel ongemak In Wenen wordt het deze dagen al ruim voor vier uur donker. De vrolijk verlichte etalages doen er alles aan om de duisternis op een afstand te houden. Kerstinkopen doen is hier een voltijdse baan. En wat voor inkopen! Het is alles bont en glitter. In…
Hoera! eindelijk kan ik weer op mijn blog schrijven, en wel op een nieuw vormgegeven pagina. Vanaf nu kunt u behalve mijn tweewekelijkse columns hier ook – zij het met onregelmatige regelmaat – korte stukjes lezen, losse gedachten, belevenissen, minder doorwrocht dan mijn columns, maar gewoon, observaties en muizenissen van een wereldreiziger…. Hier dus nummer…
Democratie is dus niet een optelsom van individuele meningen Het zou me niet verbazen als deze jaren heel anders de geschiedenis in zullen gaan dan mensen nu denken. Niet als het tijdperk van de financiële crisis, maar als de jaren van de democratische desillusie. Critici die beweren dat de westerse democratie op haar laatste benen…
Consensus tussen 191 landen heeft nooit tot een gram minder CO2 geleid ‘Vanaf onze donzige wolk in de stratosfeer richten wij weergoden ons opnieuw tot jullie, mensenkinderen, zoals wij dat elk jaar tegen deze tijd doen. Die frequentie hebben wij niet zo bedacht, wij zijn meer van de lange termijn, van eeuwen of liever nog millennia,…
Waarvoor zou je belasting betalen? Voor een staat met corrupte politici? In de Engelstalige media schijnt men steeds vaker te spreken over de garlic belt, de ‘knoflooklanden’, van Griekenland tot Portugal. De steen des aanstoots is daarbij de ‘mentaliteit’ en in het bijzonder het gebrek aan arbeidsethos. Het lijkt me niet bewezen dat arbeidsinspanningen en de consumptie…
Regeren is niet vooruitzien, maar de moed hebben vooruit te zien Vandaag is er weer een Europese monetaire top voorbij gegleden waar ‘definitief’ knopen worden doorgehakt, maar waar uiteindelijk waarschijnlijk veel te weinig zal zijn besloten. Over twintig jaar zullen we verbijsterd terugkijken op die voortdurende besluiteloosheid. We zullen ons erover verbazen hoe een verstandige…
Nooit eerder was er zoveel en zo gezond voedsel beschikbaar Het gaat niet goed met onze voeding. Niet in Nederland, waar opnieuw blijkt uit een peiling dat wij de schijf van vijf maar niet willen volgen en kinderen groenten vies blijven vinden. Elders gaat het evenmin goed, zelfs niet in de landen aan de Middellandse…
Stel je voor dat je niet was geboren in Tilburg, maar in Thessaloniki… Mag ik nog even terugkomen op de toon van het debat? Niet de toon van de Algemene Beschouwingen, maar de toon waarop er in de afgelopen maanden over Griekenland is gesproken. Ik doel niet op de nog steeds niet definitief beantwoorde vraag…
Het is al langer onrustig in wetenschapsland. Het vertrouwen en de autoriteit van de wetenschap worden ondergraven door allerlei factoren, die deels aan de samenleving, deels aan de wetenschap zelf te wijten zijn. De druk om te publiceren en geld binnen te halen zorgt ervoor dat men sneller, en soms te snel naar buiten komt…
Bij de Proms geen gezeur over linkse hobby’s of elitair vertier In parken verspreid over het hele land zaten honderdduizenden toeschouwers, jong en oud, stuk voor stuk in de ban van de grote televisieschermen. Er werd uitbundig geklapt, gelachen en getoast. De enorme zaal waar het zich allemaal afspeelde was overvol met feestelijk geklede toeschouwers.…
Koopt u makkelijker snoep of versnaperingen (zoet en zout) als u een mandje draagt? Een psycholoog van de Erasmus Universiteit heeft geconstateerd dat mensen die met een mandje winkelen meer geneigd zijn zoetigheid te kopen. Zijn verklaring is dat er een associatie is tussen iets met je arm naar je toe brengen en een directe…
Dit jaar is la rentrée er een vol onafgemaakte zaken In Frankrijk noemen ze het la rentrée, de terugkeer naar het gewone leven na de lange zomer. La rentrée, dat is weer wennen aan de routine van telkens korter wordende dagen, van vroeg opstaan en weer in de file naar het werk, van boodschappen doen in…
De regering moet weten: wie consumptie zaait, oogst frustratie In de jaren vijftig en zestig heerste bij de Amerikaanse regering de angst dat op den duur heel Zuidoost-Azië ten prooi zou vallen aan het communisme. Al in 1953 zei Adlai Stevenson, gouverneur van Illinois en ambassadeur bij de Verenigde Naties, dat „we in een revolutionaire…
Waarom geen symposium over Foucault en discriminatie? Nauwelijks iemand heeft het opgemerkt, maar er is een succesje geboekt. Na jaren van gehannes heeft de Mensenrechtenraad van de VN afgelopen juni eindelijk zijn bezorgdheid uitgesproken over de ernstige aantasting van de rechten van homoseksuelen. De resolutie, ingediend door Zuid-Afrika, was op zijn zachtst gezegd terughoudend geformuleerd…
Het kost 30 dollar om een mens van de hongerdood te redden Wie het wilde weten, kon het weten. In de afgelopen maanden zijn immers genoeg waarschuwingen afgegeven. In de Hoorn van Afrika, dat onherbergzame gebied van rivaliserende, halfnomadische veehouders, is een hongersnood uitgebroken. Opnieuw zien we de beelden die sinds de grote droogte in…
We willen voedsel dat je met één hand kunt eten achter de pc In de film Tampopo (Juzo Itami, 1985) leert een groep jonge Japanse vrouwen in een restaurant de etiquette van het eten van spaghetti. Hun lerares doet het voor – oprollen met een vork in de holle kant van de lepel en dan het kluwentje…
De kracht van Fairouz zit allereerst in wie zij is. Dankzij de gulle gift van een op het laatste moment verkregen kaartje, mocht ook ik afgelopen zondag samen 700 andere Nederlanders in Carré naar het concert van de legendarische Libanese zangeres Fairouz. Over het uitzinnige enthousiasme van het publiek is al door vele recensenten geschreven.…
Nu wil ik iets goeds melden uit deze regio, zelfs iets spectaculairs wat bijna niemand weet. De beelden van de vluchtelingenkampen in de Hoorn van Afrika en Noord Kenia blijven verschrikkelijk. Vooral ook omdat we beseffen dat zoveel hiervan vermeden had kunnen worden. Het is weer too little, too late. Zoals bijna altijd, droogte (of…
Voor een kandidaat uit Europa is geen rechtvaardiging Men neme een gezelschapsspel met 187 potentiële spelers. Daarvan wordt slechts een selecte minderheid toegelaten tot de hoofdtafel. De benodigdheden zijn één vacante toppositie, enkele niet al te onwaarschijnlijke kandidaten, een groot aantal diplomaten, een handvol bevriende journalisten en een fikse hoeveelheid wisselgeld. Elke minuut telt. De…
Ik weet het, er is al zoveel gezegd en nog veel meer gespeculeerd over de EHEC bacterie, dat iedereen er even het zwijgen toe moet doen tot we meer feiten weten. Maar toch nog een ding, waar opvallend genoeg niemand veel aandacht aan heeft besteed en dat ik bijzonder onthullend vind. En dat is het…
In tijden van onzekerheid moet je van je voedsel op aankunnen ‘De geschiedenis van de wetenschap geeft ons de troostende zekerheid dat wij door experiment en observatie erin zullen slagen om het wonder van het organische leven te ontsluieren, dat wij in staat zullen zijn over alle oorzaken die een aandeel hebben in de verschijningsvormen…
Daar staan ze dan, de criminelen van het voedselrijk: de komkommer, de tomaat, de sla, het rundvlees, en vandaag, als allernieuwste verdachte, de taugé. De beschuldigingen vliegen over en weer en de verwijten zijn al even venijnig. Hoe kan een Hamburgse wethouder zonder enig bewijs de vinger wijzen naar de Nederlandse en Spaanse komkommers en…
Ter gelegenheid van het VPRO festival Vrij Denken Wie honger heeft, kan niet denken. Wie honger heeft, kan alleen maar dààr aan denken, aan die knagende pijn, die angst voor de leegte, aan het gevecht om een handvol rijst, een broodkorst. Wie honger heeft, gaat slapen gevuld door de zorg voor het eten van morgen.…
Op steeds meer plaatsen in Europa is men de politieke elite beu In zijn novelle Ensaio sobre a Lucidez – Opstel over de helderheid – beschrijft de Portugese Nobelprijswinnaar José Saramago een imaginaire stad, waar 83 procent van de burgers bij lokale verkiezingen blanco heeft gestemd, bij een opkomst van 100 procent. De politiek raakt volledig in…
Hoe meer je nadenkt over het geval van Dominique Strauss-Kahn, DSK, hoe onbegrijpelijker het allemaal wordt. Iedere vraag roept een andere op. Wat is er in ‘s hemelsnaam precies gebeurd? En als waar is wat de media suggereren, hoe kan een man van zijn statuur en intelligentie een dergelijke fout begaan? Wat bezielt deze man,…
Er wordt me wat tijd besteed in dit land aan evaluatie en beoordelingen ‘Hollands drama’ – zo noemde Bastiaan Bommeljé afgelopen zaterdag in NRC Handelsblad de onthullingen over de kwaliteit van het hbo en delen van het universitaire onderwijs. Het is wat mij betreft de druppel die de emmer doet overlopen. Hoe kan de ambitie…
De val van koningen werd vaak gevolgd door oorlogen Voor royaltywatchers is dit een topweek, met het aanstaande huwelijk van prins William van Wales, gevolgd door onze eigen Koninginnedag. Ook landen zonder koningshuis, zoals de Verenigde Staten, zijn al weken geobsedeerd door de sprookjeswereld van Het Huwelijk. Koninklijke families zijn een dankbaar object in deze…
Het gaat niet om het onverdoofd slachten alléén Vandaag heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel van de Partij voor de Dieren besproken om rituele slacht zonder verdoving te verbieden. Of, om precies te zijn, de uitzonderingspositie van islamitische en Joodse slachters op te heffen. Onverdoofd slachten is namelijk wettelijk verboden, behalve dus voor deze twee…
Lokaal erfgoed of juist Werelderfgoed? Louise O. Fresco Op 21 maart schreef Marjoleine de Vos een mooi artikel over de erfgoedlijst van de Unesco, die sinds kort ook speciale gerechten omvat. Zoals ze aangeeft, begint die lijst nog maar net, met de Mediterrane keuken, de Mexicaanse en de Franse. De Unesco canoniseert hiermee de trend…
Op 21 maart schreef Marjoleine de Vos een mooi artikel over de erfgoedlijst van de Unesco, die sinds kort ook speciale gerechten omvat. Zoals ze aangeeft, begint die lijst nog maar net, met de Mediterrane keuken, de Mexicaanse en de Franse. De Unesco canoniseert hiermee de trend naar het in ere herstellen van lokaal voedsel,…
Er bestaan oude banden tussen Libië en Italië Wat een vastberadenheid werd ineens tentoongespreid door de westerse landen, toen ze zich verenigden tegen kolonel Gaddafi! Jarenlang klunsden ze over van alles, van Soedan tot de Doha-ronde, maar nu zal de wereld eens wat zien. Irak indachtig hebben ze nog even gewacht op de Veiligheidsraad. Daarna…
Er bestaat geen vooruitgang zonder nieuwe risico’s Opvallend is hoezeer de beelden van de rampzalige gebeurtenissen in Japan ons vertrouwd voorkomen. Gebouwen die doormidden worden gebroken door vloedgolven, auto’s als speelgoed op elkaar gesmeten, telegraafpalen en bruggen afgeknapt als lucifershoutjes, afgewisseld met zwarte rookwolken en oplaaiende vlammen – het zijn bijna clichés. Zelfs de beelden…
Er bestaan oude banden tussen Libië en Italië Wat een vastberadenheid werd ineens tentoongespreid door de westerse landen, toen ze zich verenigden tegen kolonel Gaddafi! Jarenlang klunsden ze over van alles, van Soedan tot de Doha-ronde, maar nu zal de wereld eens wat zien. Irak indachtig hebben ze nog even gewacht op de Veiligheidsraad. Daarna…
Eeuwige Passie (Op 12 maart 2011 werd in de Geertekerk in Utrecht de eerste meezing Stabat Mater van Pergolesi uitgevoerd, gezongen door 400 vrouwen, onder leiding van Madeleine Ingen Housz) Soms hoef je maar een akkoord te horen, en dan weet je wat het is. Van Pergolesi’s Stabat Mater, net als van sommige cantates van…
In vergelijking met andere landen is de Nederlandse intensieve veesector een van de schoonste ter wereld Met de megastallen hebben we er een megaprobleem bij: spraakverwarring en zwakke journalistiek vieren hoogtij, gevoed door rumoerige belangengroepen die het met de details niet zo nauw hoeven te nemen, wetenschappers die op elke vraag een antwoord hebben dat…
Ook nu weer vormen de voedselprijzen een dankbaar onderwerp voor politieke obsessies en halve waarheden De protesten in Tunesië zijn zo begonnen. Ook die in Egypte hadden ermee te maken, en eerder al die in Haïti – de stijging van de voedselprijzen is niet de oorzaak, maar wel de aanleiding voor veranderingen met potentieel wereldschokkende…
De toerist die op Curaçao landt, ziet vooral het witte strand met palmbomen en koraalriffen. De rest is groen, maar nergens vind je de overvloedige vegetatie zoals je verwacht in de tropen. Het lijkt er dor, een van die vele eilanden uit koraalriffen waar nu eenmaal niets wil groeien. Maar wie verder kijkt dan de…
De verleiding is dan ook groot om in Mohamed ElBaradei de ideale opvolger van Mubarak te zien In zijn befaamde speech in 2009 op de campus van de Universiteit van Kairo betoogde president Obama dat er weinig verschil was tussen de VS en de islamitische wereld: „Ze delen dezelfde principes van gerechtigheid en vooruitgang, tolerantie…
De opera biedt het Grote Verhaal, de archetypen van Kwaad en Goed, gestold in korte scènes Ondanks alle kritiek – gillende sopranen en moddervette heldentenoren, onwaarschijnlijke libretti, absurde ensceneringen (Don Giovanni als Hell’s Angel) – heeft opera niet afgedaan als kunstvorm, integendeel. Dat valt deels te verklaren doordat een opkomende middenklasse graag gezien wil worden…
Nederland kampt met gebrek aan ambitie, terwijl goed opgeleide jongeren van elders hier graag willen komen Afgelopen december uitte het SCP zijn zorg over het feit dat de sociale mobiliteit in Nederland stagneert. Het is een opvallend keerpunt in de tot nu toe heersende trend dat in iedere generatie kinderen ‘meer’ bereiken in opleiding en…
Solidariteit en onbaatzuchtigheid zijn woorden geworden die je niet meer zonder gêne kunt uitspreken We verzuchten graag dat de donkere decembermaand, sinds mensenheugenis de maand van verlangen naar licht, warmte en gemeenschap, tegenwoordig is verworden tot een inhoudsloos koop- en overeetfestijn. De jaarlijks groeiende sinterklaas- en kerstuitgaven stemmen inderdaad niet vrolijk, alle kleurige kerstbomen ten…
Het is geen toeval dat onze vroege winterse aanval op Europa samenvalt met de klimaattop in Cancún ‘Toegegeven, we waren dit jaar aan de vroege kant, maar daarvoor hebben we zo onze redenen. Om te beginnen, vinden we niets heerlijker dan jullie mensenkinderen weer even op het verkeerde been te zetten. Daarom zijn we, in…
Het is geen toeval dat onze vroege winterse aanval op Europa samenvalt met de klimaattop in Cancún ‘Toegegeven, we waren dit jaar aan de vroege kant, maar daarvoor hebben we zo onze redenen. Om te beginnen, vinden we niets heerlijker dan jullie mensenkinderen weer even op het verkeerde been te zetten. Daarom zijn we, in…
Er is geen weg terug. Tanja Nijmeijer kan onmogelijk accepteren dat ze zulke foute stappen heeft gezet Charmant staat ze daar, met haar mooie bruine ogen en haar lange haar. Recht in de camera zegt ze: „Ik ben een strijdster van de Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia, en ik zal een strijdster blijven tot de…
Als we de welingelichte kringen moeten geloven, dan moest er voor de vicepremier een mooi, zwaar ministerie worden gecreëerd. Met de combinatie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie – afgekort als EL&I, een nog onwennige naam die allerlei onbedoelde religieuze associaties oproept – hebben we nu een heus superministerie. Een omvangrijk departement dat als een majestueuze…
Gedurende decennia had Brazilië op zijn minst een ambivalente reputatie. Ira Levin kon er in 1976 nog de thriller The Boys from Brazil situeren, waarvan de plot gebaseerd was op Mengeles eugenetische experimenten. Vanuit Europa zag Brazilië eruit als een land van onmetelijk grootgrondbezit en in armoede vegeterende nakomelingen van slaven. Ergens in de ondoordringbare wildernis zwierven…
Zomaar, deze dagen, bekruipt je het gevoel dat politiek werkelijk ten diepste persoonlijk is. Natuurlijk, je had altijd al die paar aanhangsters van de feministische leer die in de jaren zeventig verkondigden dat iedere relatie een politieke was. Dus mocht je (als vrouw) niet met je onderdrukker (man) naar bed, want dan hield je de…
Consumptie, amusement en infantilisering zijn de drie geboden van het Milde Monster dat sluipenderwijs onze westerse cultuur vernietigt. Afgelopen zaterdag citeerde deze krant Il Mostro Mite, een essay uit 2008, waarin de Italiaanse filosoof Raffaele Simone een droevig stemmende analyse geeft van deze tijd. Simone wil aantonen dat links geen antwoorden heeft, maar zijn analyse geldt…
Hij kwam als politiek vluchteling uit Noord-Afrika, vanwaar hij de straat van Gibaltrar overstak naar Europa, zoals zo velen na hem zouden doen. Abd al-Rahman I was zijn naam, een zoon uit het beroemde geslacht der Omeyyaden, ooit heersers over Damascus. Toen hij 16 was, ontsnapte hij toevallig aan de moordpartijen op zijn volledige familie…
Het is een ironisch toeval dat de onderhandelingen over wat het meest xenofobe kabinet in de Nederlandse geschiedenis zou kunnen worden, plaatsvinden tijdens de ramadan. Ik blijf hopen dat mede dankzij de dissidenten in het CDA uiteindelijk de rede zegeviert, want het is een onverdraaglijke gedachte om straks in een land te wonen waar de…
Augustus is in Nederland traditioneel de oogstmaand, al betekent dat voor de meeste mensen niets meer. De zomer is ons lief, niet om de velden met golvend graan, maar om het strandplezier en de jaarlijks toenemende parade van boten en vertier. Dit is het seizoen waarin we ons verpozen, om er straks ‘weer tegenaan te…
Goed. We krijgen dus een rechts kabinet met gedoogsteun van de PVV, althans zo ziet het er naar uit op het moment dat ik dit schrijf. Het blijft onbegrijpelijk dat de PvdA de optie van een breed kabinet met VVD en CDA (en eventueel D66) heeft willen boycotten uit partijpolitieke kortzichtigheid, in plaats van zich…
Al die praatprogramma’s met deskundologen voor wie voetbal de diepe metafoor voor het menselijk verkeren vormt, hebben als onbedoeld neveneffect dat er voor het eerst over Afrika gesproken, en ja, gebabbeld wordt als over een gewoon continent. Wat ook verder de uitkomst van het kampioenschap voor de Afrikaanse teams zal zijn, eindelijk wordt Afrika eens…
Tijdens de verkiezingscampagne, tussen de schijnzekerheden van projecties en prognoses, koopkrachtplaatjes en kostenplaatsjes, veelal ontaardend in gekwaak over geld, zijn twee thema’s niet of nauwelijks aan bod gekomen. Duurzaamheid en cultuur. Over duurzaamheid zijn de meeste lijsttrekkers de platitudes niet ontstegen. Het onderwerp werd weggemoffeld onder energie, mobiliteit, landbouw en natuur, en wat dat laatste…
Donkere wolken pakken zich samen boven de polders. Rakelings scherend over de duinen trekken zij via de bruisende binnensteden met hun levendige terrassen en druk bevaren grachten naar het gemanicuurde Groene Hart vol fietsende dagjesmensen. Dan nemen zij de richting van de vinexwijken met hun uniforme kavels, maar uiteenlopend tuinmeubilair – oh land van eenheid…
Als een volleerde filmster poseert ze voor haar portret op internet, de lepelaar: haar onwaarschijnlijk dieproze veren vormen een subtiel contrast met de lichtgroene blaadjes van de takken van haar nest. De roze lepelaar, filmster tegen wil en dank, figureert als illustratie van de rijkdom van de broedgebieden van de Mississippidelta, en als symbool voor…
Groen verantwoordelijkheidsgevoel vinden we tegenwoordig overal. Bedrijven, steden, ministeries, iedereen verdringt zich om groene doelstellingen te formuleren. Van dubbelzijdig printen, carpooling, telewerken, energie- en waterverbruik tot verantwoord inkopen en de ecologische voetafdruk. Ook consumenten doen hun best, opgejut door reclame en overheidsvoorlichting. Groen is het etiket voor het al bijna versleten begrip duurzaamheid. De term…
De afgelopen decennia heeft zich een dubbele revolutie voltrokken in de wijze waarop wij met landbouwhuisdieren omgaan. Enerzijds houden wij dieren op steeds grotere schaal en met steeds grotere efficiëntie, zodat dierlijke producten – vlees, eieren, melk, gelatine – ongekend goedkoop zijn geworden. Deze trend is in bijna de hele wereld zichtbaar, maar Nederland is…
Elke zaterdag staat in The Financial Times in het katern Arts&Living een rubriekje met de titel How to give it, waarin min of meer bekende persoonlijkheden vertellen wat zij aan filantropie doen en waarom. Al worden er braaf politiek correcte antwoorden gegeven, de interviews zijn interessant. Men geeft vooral veel geld aan medische en sociale doelen, meer dan aan cultuur,…
Ik had voor deze week een verstandige, doorwrochte column in gedachten over een internationaal onderwerp met belangrijke gevolgen voor ons land, of eventueel een wat luchthartiger stukje over een Nederlandse onhebbelijkheid die met een internationale vergelijking gerelativeerd kon worden. Een column dus die netjes zou passen in de opdracht die de hoofdredactie mij ooit gaf:…
Drank maakt meer kapot dan ons lief is, en dat geldt ook voor die andere sociale verslaving, de politiek. Dan heb ik het niet over de actieve beoefenaars die, een schaarse uitzondering daargelaten, voortdurend een machtshot nodig hebben, maar over de passieve politiek-watchers. Driekwart van Nederland zit aan televisie of internet gekluisterd waar in real…
‘Op een donzige wolk in de stratosfeer, ver buiten het gezichtsveld van die armzalige, kortzichtige soort, de mens, zetelen wij weergoden. Meestal zijn wij jullie mensen goedgezind. Wij beregenen de gewassen met mildheid, schudden in de herfst rijpe appels en dode takken van de bomen, en maken korte metten met schimmels en insecten. Tot onze…
Stel dat de inval in Irak niet had plaatsgevonden en Saddam Hussein niet was geëlimineerd. Hoe had de wereld er dan uit gezien? Dat is de soort theoretische what if-vraag die historici verafschuwen. Terecht, want ‘stel dat’ is niet meer dan koffiedik kijken. Stel… De wereld is nu verlost van een dictator die dreigde met massavernietigingswapens,…
Ik zal niet de enige zijn die zich maar moeilijk kan losmaken van de schrijnende beelden van de aardbeving in Haïti. De willekeur van het lot dat sommigen wel heeft getroffen en anderen niet, de wanhoop en machteloze woede van de overlevenden die alles of bijna alles kwijt zijn, de uitzichtloze puinhoop van de ingestorte…
De bekende Franse schrijver Michel Tournier verzuchtte eens dat vuurwerk het symbool bij uitstek is van nutteloze luxe, van het geld dat in rook opgaat voor een pleziertje van enkele minuten. Voetgangers die afgelopen weekend door de kartonnen resten van het oudejaarsfestijn moesten waden, zullen hem gelijk geven. Er zijn nog veel meer bezwaren tegen…
Als het om geweld gaat, ben ik een watje, zoals dat tegenwoordig heet. Beschrijvingen van vroegere gruweldaden kan ik onmogelijk lezen. Ik kan zelfs niet tegen het gestileerde geweld in de meeste maffia- en sciencefictionfilms. Geen enkele oorlogsfilm is aan mij besteed, geen heroïsche versie van de Vietnamoorlog, laat staan iets over de Eerste en…
Soms, als ik tijdens een nachtelijke vlucht vanuit een vliegtuig naar beneden kijk, overvalt me een gevoel van verbijstering bij de aanblik van de menselijke aanwezigheid op deze aarde. Zelfs in de meest afgelegen streken, zoals de Amazone en Siberië, zijn lichten te zien. Elders verdikken wegen zich als snoeren van kerstlampjes tot lichtexplosies bij…
Als ik in de titel had verklapt welke ziekte in deze column besproken wordt, was de kans groot geweest dat u niet verder had gelezen. Vandaag gaat niet over onze nieuwste nationale obsessie, de ‘Mexicaanse’ griep, maar over een andere ziekte, verontrustender en complexer. Voor de meeste mensen is deze ziekte passé, en valt in…
Van alle boeken die ik tijdens mijn middelbare schooltijd heb gelezen, heeft Tristes Tropiques van Claude Lévi-Strauss de meeste indruk op me gemaakt. Dat kwam minder door de onvolprezen literaire kwaliteiten van de auteur dan door de adembenemende illustraties. In de late jaren dertig maakte hij vele foto’s van indianenstammen in de Braziliaanse Mato Grosso en de…
Afgelopen weekeinde hebben we weer het ritueel doorstaan van het begin van de wintertijd. Als in een middeleeuwse ceremonie zijn in het holst van de nacht de klokken een uur achteruit gezet. Door deze ingreep in voorjaar en herfst is het langer licht gedurende zomerse avonden, en later licht op zomerse ochtenden als we toch…
Soms is dit mooie, bevoorrechte land om moedeloos van te worden. Het kabinetsbesluit om toch de Hedwigepolder te ontpolderen biedt geen enkele verlossing. Het is een laatste ruk aan een onontwarbare Gordiaanse knoop van tegenstrijdige belangen en inzichten. Collectief zitten we zo in de knoop met onze doelen en onze middelen, dat geen enkele uitkomst…
Als Jorge Luis Borges en Umberto Eco samen een surrealistisch scenario hadden geschreven, was het misschien zoiets geworden: het is 2055, de laatste overlevende van de wereld is de bewaarder van het Archief van de mensheid. In zijn toren, in het klotsende water van de Noordpool, zoekt de archivaris in het elektronische beeldmateriaal naar verhalen…
In deze periode van crisis en begrotingen worden we er dagelijks aan herinnerd dat politiek, althans volgens Bismarck, de kunst van het mogelijke is. En wat mogelijk is, houdt tegenwoordig niet over. Werkelijk de knopen doorhakken lijkt er nauwelijks meer bij te zijn. Snelwegen en openbaar vervoer, investeringen in innovatie en lerarensalarissen, niet-fossiele energie –…
De affaire Ramadan munt uit door onduidelijke doelen en troebele procedures. Wat moeten we ervan denken dat een man die geen woord Nederlands spreekt en de Nederlandse samenleving niet kent, wordt uitgenodigd om ‘bruggen te slaan’ tussen bevolkingsgroepen? Heeft dat niet alles te maken met de gevoeligheid van politici voor het aantrekkelijke moderne jargon waarmee…
Sinds het uitbreken van de zogenaamde Mexicaanse griep variëren de reacties tussen paniek en redelijkheid. Tegenover degenen die zeggen dat de ziekte meestal mild verloopt en niet zo heel erg besmettelijk is, staat een bezorgde tegenpartij die onmiddellijke maatregelen wenst. Internationale en nationale gezondheidsorganisaties beleven hun finest hour – ik bedoel dit niet cynisch, al is het…
De ideale toerist is degene die thuis blijft met een mooi boek, of met een stapel mooie dvd’s (al vragen die al weer meer energie). Maar ook dit jaar lijkt de reiskoorts weer onverminderd bezit te nemen van het noordelijke halfrond. Wie deze zomer door de stad loopt, of in vliegtuig of trein stapt, merkt…
In de vroege ochtend kleurt de lucht lichtblauw tussen de nevelslierten; het gebrek aan helderheid verkondigt al de hitte van de opkomende zon. Het groenbruine water van de lagune rimpelt zich om de houten palen waaraan de boten gemeerd liggen. Langs de kades, net onder de waterlijn, waar het marmer van de paleizen eindigt, kleven…
Louise O. Fresco Hij heeft Al Gores film over klimaatverandering, An Inconvenient Truth (Een ongemakkelijke waarheid), geproduceerd. Dankzij zijn inspanningen werd die documentaire – niet meer dan een veredelde lezingencyclus van een weinig fotogenieke politicus op zijn retour – een megahit. Al Gore won er mede de Nobelprijs mee. Als er een Nobelprijs bestond voor publiciteit, dan…
In bijna fotografische scherpte toont het schilderij een kale hoge kamer, een kantoor eerder, in bleek winterlicht. De overheersende tint is het grijs van de uniformen en de wanden. Met hun rug naar de ramen staat een aantal officieren op een rij, in vol ornaat, met gepoetste laarzen. Links voor hen bevindt zich, eveneens in…
Er is geen gebeurtenis die de oppervlakkigheid en het egocentrisme van het politieke bedrijf meer blootlegt dan het debat vlak na een verkiezingsuitslag. Wie er ook spreken, partijleiders, fractievoorzitters of lijsttrekkers, er wordt op zo’n moment zelden een verstandig woord gezegd. Uit alles blijkt dat men alleen oog heeft voor het eigen gelijk of de…
Soms moet je verder weg gaan staan om te zien wat dichterbij onzichtbaar blijft. Soms moet je je spiegelen aan de blik van de buitenstaander om te beseffen wie je bent. Zo ziet Europa er vanuit Beiroet of Peking anders uit dan vanuit Brussel of Boedapest. Hoe je als burger van een Europees land ook…
Afhankelijk van uw politieke voorkeur en uw ervaringen zult u zo uw eigen associaties bij Marokko hebben. Van pestende en ontsporende jongetjes in Vogelaarwijken, gesluierde vrouwen met amandelvormige, smachtende ogen, of bedeesd schuifelende bejaarde mannen in djellaba op de Albert Cuyp, tot de adembenemende met jasmijn overgroeide middeleeuwse binnenplaatsen van Marrakech of Fez, en het…
Dankzij de verkiezing van Jacob Zuma tot president van Zuid-Afrika, heeft het Afrikaanse continent opnieuw een leider die het Westen in verwarring brengt. Wat moeten we denken van deze rauwe populist die beschuldigd is van corruptie en verkrachting en gelooft dat douchen helpt tegen aids? Of van zijn voorganger Thabo Mbeki die tot het bittere…
De laatste maanden betrap ik me erop dat ik af en toe aan Renate Rubinstein denk. Soms, als ik iets lees over de huidige ontwikkelingen in Israël, vraag ik me af wat zij gevonden zou hebben. Hoe zou ze Tzipi Livni beoordelen, die verrassend de verkiezingen won door op het einde van haar campagne zoveel…
Ukent haar allemaal, het meisje met de heldere groene ogen. Vanonder haar hoofddoek van ruwe stof kijkt ze ons wantrouwend aan. Ze is het symbool van het verdriet van Afghanistan. Fotograaf Steve McCurry ontmoette haar in 1985 in een vluchtelingenkamp in Peshawar en zette haar op de omslag van National Geographic Magazine. Daarmee werd ze een van…
Economie, water, biodiversiteit, voedsel, energie, klimaat – de crises van de wereld stapelen zich op. In de geest van politici lijkt alles tegenwoordig met alles te maken te hebben. Soms is dat zo, maar een ingewikkelde samenhang betekent niet zonder meer dat er een gezamenlijke oplossing is. Hoe graag we het zouden willen, er bestaat…
Twee weken geleden schreef ik over het feit dat ontwikkelingssamenwerking nauwelijks werd genoemd in het debat over de economische crisis, terwijl er een mooie kans bestaat om de fondsen voor ontwikkelingssamenwerking als crisisinstrument in te zetten, hier en elders. Criterium voor de inzet moet zijn dat het geld bijdraagt aan de overgang naar duurzame ontwikkeling…
In The International Herald Tribune van afgelopen weekend (1415 februari) stond een aangrijpende foto van een Chinese arbeider, gezeten op een stoffige stoeprand, met zijn bezittingen in een zak en twee tassen naast hem. Hij heeft zijn gereedschap – een hamer, een troffel, een voegmes of twee – op straat uitgespreid naast een stuk papier waarop hij,…
Over precies een week is hij in Nederland, op uitnodiging van het John Adams Institute. Het zindert dan ook van de hooggespannen verwachtingen op de webpagina’s van natuur- en milieuorganisaties. Hij, dat is Michael Pollan, auteur van verschillende bestsellers over voedsel waarvan Een Pleidooi voor Echt Eten het laatste is. Zijn vorige boek, An Omnivore’s Dilemma, haalde de jaarlijst…
Ongeveer op het moment dat u deze krant uitvouwt, spreekt Barack Obama zijn inauguratietoespraak uit. Met ongekende gretigheid hebben intellectuelen binnen en buiten de VS de afgelopen weken gespeculeerd over wat Hij zou moeten zeggen en hoe Hij het zou kunnen zeggen. Ik ben niet van plan daar op de valreep nog iets aan toe…
Heeft het in 2009 nog wel zin je dingen voor te nemen? Zijn goede voornemens niet irrelevant in het licht van de kredietof energiecrisis? Bovendien, er komt meestal weinig of niets van terecht, al was het alleen maar omdat we ze, lang voor het einde van het jaar, weer vergeten zijn. Maar toch is het…
Met de feestdagen breekt opnieuw een moment van existentiële crisis aan: hoe moet het toch met het kerstdiner of de oudejaarsavond? Vlees is de toetssteen geworden van het moreel correcte gedrag van de elite. Mag je vlees eten, of mag dat juist helemaal niet, en als je vlees eet, wat voor vlees moet het dan…
Ik moet bekennen dat ik mij steeds ongemakkelijker voel over wat wel het reizende klimaatcircus wordt genoemd: die onophoudelijke en kostbare serie vergaderingen over het klimaat. Vorig jaar in Bali, volgend jaar in Kopenhagen. Nu in het Poolse Poznan, waar meer dan 11.000 mensen uit 190 landen bij elkaar zitten om afspraken te maken over…
Dit zijn spannende tijden. Stel je voor dat een nieuwe premier in Nederland talloze deskundigen in het land uitnodigt om met ideeën te komen, aan werkgroepen deel te nemen, over energie, sociale rechtvaardigheid, transport, gezondheidszorg, wetenschap en noem maar op. Stel dat zij of hij vraagt om suggesties voor de namen van de meest capabele…
De scène is ijzingwekkend: in de haven van Napels schommelt een container onhandig aan een kraan. De sluiting breekt open. Er vallen tientallen lichamen uit de lucht, stijf als etalagepoppen, totdat ze op de kade in stukken spatten. De container wordt snel aan land gezet en uit het niets verschijnen een paar mensen die de…
De badkuip vormt een fraai symbool voor de recente veranderingen in ons consumptiepatroon. Hoezeer de badkuip is veranderd, is me pas onlangs opgevallen. Toen ik studeerde waren ze voornamelijk klein, ondiep en kort, zodat je met bovenlijf en knieën boven het water uitstak en het na vijf minuten al koud kreeg. In de jaren daarna…
Ineens klinken ze weer: de voorspellingen over het einde van het kapitalisme. Die geluiden zijn natuurlijk zo oud als Marx zelf, en het kapitalisme is al vele malen op sterven na dood verklaard. Een gevaarlijke aberratie die uiteindelijk zou leiden tot nieuwe vormen van slavenarbeid, geschonden landschappen, en troosteloze hoogbouw. Sinds de financiële crisis, zo…
Ik zou mijzelf als een mislukte kok bestempelen, of in ieder geval een heel beperkte. Van ingezakte puddingen en aangebrande braad is zelden sprake. Maar mijn repertoire is eenvoudig, op het sobere af. Geen venkelmousse met lavendel, noch met truffel geklopte schapenkaas. Een schaal met gemengde groenten, met grof brood en olijfolie is voor mij…
Terwijl wij met een gerust gemoed achter onze vloedbestendige dijken, brede kusten en hoge duinen in goed geïsoleerde huizen van onze overvloedige maaltijden genieten, beseffend dat vadertje staat over ons waakt, vergeten we maar al te makkelijk dat het veel mensen ontbreekt aan dit fundamentele gevoel van veiligheid. Meer dan de helft van de wereldbevolking…
In de schaduw van de door GroenLinks aangezwengelde discussie over de jaren tachtig speelt zich een andere strijd af die alles te maken heeft met dezelfde thema’s van goed en kwaad, van belangentegenstellingen en maatschappelijke verantwoordelijkheid. De spelers zijn vergelijkbaar: de overheid, de gevestigde belangengroepen en hun tegenpartijen. Ik doel op het conflict tussen de…
Alle mensen zijn mager en klein, hun huid is donker en gerimpeld. De meesten hebben geen schoenen of alleen versleten laarzen zonder veters. De vrouwen dragen hoofddoeken die hun voorhoofden en schouders bedekken; ze rapen de overgebleven aren uit het net geoogste veld. De mannen staan naast een kar zonder wielen, die ze met hun…
Op internet bedraagt het aantal verwijzingen naar de film Sex and the City nu bijna vijftig miljoen. Door mannelijke critici is hij afgebrand als vulgair gebabbel en erger, maar vrouwen laten zich vol overgave meeslepen in de aspiraties van de vier hoofdpersonen. Die aspiraties laten zich samenvatten tot Labels and Love, een modieus uiterlijk en ware liefde. Na…
Gelieve deze bijsluiter in zijn geheel te lezen, voor u aan Vakantie® begint. Het is verstandig de bijsluiter te bewaren en mee te nemen om deze ten alle tijde te kunnen raadplegen. Wat is Vakantie®? Vakantie® is een genees- en genotsmiddel dat gepaard gaat met geografische verplaatsing. Het is pas kort op grote schaal verkrijgbaar,…
Het is een vrij eenvoudig verhaal, dat wellicht pas in de handen van een auteur als Somerset Maugham of Anita Brookner echte diepgang zou krijgen. Een Europese vrouw, niet knap maar ook niet onaantrekkelijk, laten we haar Barbara noemen, met een leven dat aanvankelijk weinig te wensen overlaat. Afkomstig uit een familie van onderwijzers, een…
Niet zonder gevoel voor pathos en geschiedenis verkondigde Nicolas Sarkozy enkele maanden geleden dat hij een droom had gehad. Die droom ging over ‘een van de belangrijkste projecten voor de Franse diplomatie’, een Unie voor de Middellandse Zee, waarin de volkeren van de noordelijke zuidelijke kust samen ‘net zo moedig vooruit zouden blikken’ als destijds,…
Vier Nigeriaanse boeren en Milieudefensie hebben Shell onlangs aansprakelijk gesteld voor de schade die deze boeren hebben geleden door olie die lekt uit de leidingen van het bedrijf. Oogsten en visstand zijn ernstig aangetast. Het is de zoveelste aflevering in een lang, treurig verhaal dat – vrij naar Simon Schama – niet zozeer gaat over…
In een bekend Aziatisch verhaal komen drie blinde reizigers op hun pad een stilstaande olifant tegen, een dier dat hun onbekend is. De eerste reiziger betast de slurf en constateert dat het een slang is, de tweede de staart en denkt aan een liaan, de derde die de poot aanraakt, constateert dat ze te maken…
In het smalle Middeleeuwse straatje in Rome waar ik enige jaren woonde, vormden vier negentiende-eeuwse lantarens de enige bron van verlichting. Er bevonden zich geen winkels met lichtbakken aan de gevel, en door de halfgesloten luiken drong nauwelijks licht naar buiten. Als de lantarens uitvielen, wat regelmatig gebeurde, kon je ’s nachts letterlijk geen hand…
Tot nu heb ik niets willen zeggen over het geval van voormalig minister Eveline Herfkens en de huursubsidie die de Nederlandse regering haar heeft gegeven ten tijde van haar contract bij de VN. De officiële regels ken ik maar al te goed (inclusief het feit dat bijna alle VN ambtenaren in dure steden als New…
Ik kijk graag naar oude opnames van beroemde orkesten met dirigenten. Neem bijvoorbeeld de Berliner Philharmoniker onder Herbert von Karajan: als altijd spelen ze de sterren van de hemel, de heren – want heel lang waren vrouwelijke musici niet welkom. Zouden zij nog mooier gespeeld hebben als zij 40 procent vrouwelijke collegae hadden gehad, of…
Staan we aan de vooravond van massale hongersnoden nu de voedselprijzen stijgen? Komt de wereldvrede in gevaar? Het korte antwoord is nee. Voedsel is geen olie. Voedselvoorraden fluctueren, maar ze raken niet over de hele linie uitgeput tenzij er een planetaire ramp gebeurt. Voedsel is immers een hernieuwbare hulpbron: hetzelfde fotosyntheseproces dat de energie van…
‘Geachte President Bush, Vol spanning hebben wij uw reis naar Afrika gevolgd. Helaas stond er niet veel in de internationale pers, en moesten wij het meeste halen van de website van het Witte Huis. Wij zijn verheugd dat de machtigste man van de wereld ons continent heeft bezocht. In zes dagen was u in vijf…
‘Nederland?! Amsterdam?!’ riepen mijn buitenlandse collega’s en vrienden toen ik vorig jaar aankondigde dat ik na ruim negen jaar Rome zou verlaten. ‘How wonderful!’ Nederland met zijn groene velden en perfect gerestaureerde binnensteden vormde een land op menselijke schaal, een lust voor het oog, met een democratie en een tolerantie even solide als zijn dijken.…
Op deze aarde waar natuurlijke hulpbronnen steeds schaarser worden, bestaat één hulpbron die blijft groeien en waarvan het gebruik alleen maar meer oplevert. Ik heb het over kennis, de hulpbron die zich op magische wijze kan vermenigvuldigen – zie de oneindige bibliotheek van Jorge Borges (of moderner, het begin van De Schaduw van de Wind van Zafón).…
Enkele jaren geleden, Algerije. Ik ben uitgenodigd bij een groots diner in een paleis uit de tijd van het Ottomaanse Rijk. Er worden schotels gebracht met gestoofd lam, pruimen en amandelen, terwijl een groep muzikanten op traditionele instrumenten voor begeleiding zorgt. Tegen mijn tafelgenoot, voormalig minister van Financiën, spreek ik mijn bewondering uit over de…
Door een samenloop van omstandigheden vond de beslissing over de voortzetting van de Nederlandse missie in Afghanistan plaats in dezelfde week als de opening van de tentoonstelling in De Nieuwe Kerk over dat land. De schitterende archeologische voorwerpen daar illustreren de opkomst, wisselwerking en het verval van een serie beschavingen. Processen van vele decennia, zo…
Ruim vijftienduizend gedelegeerden en geïnteresseerden verkeren deze twee weken op het idyllische eiland Bali. Ondanks alle verklaringen van goede wil verwachten weinigen dat er iets meer tot stand komt dan een agenda voor toekomstige besprekingen, die dan hopelijk tot verdergaande afspraken leidt om de uitstoot van broeikasgassen na 2012 aan banden te leggen. Het lijkt…