Baard helpt niet, einde van de man is nabij
Wie de lallende voetbalsupporters en hun machogedrag ziet, kan het zich niet voorstellen. Niettemin is er reden om te vrezen voor het voortbestaan van de man. Het Y-chromosoom dat het mannelijk geslacht bepaalt, is ernstig afgetakeld. Ooit telde het 600 genen, nu nog maar 45. Terwijl het X-chromosoom dat het vrouwelijk geslacht bepaalt altijd in tweevoud voorkomt, is de aanwezigheid van slechts een enkel Y-chromosoom een risico, omdat fouten bij kopiëren in de cel niet hersteld kunnen worden. Als het zo doorgaat, is het binnen vijf miljoen jaar definitief gedaan met de man, ook al zouden andere chromosomen een deel van de functies overnemen. Evolutionair is zo’n tijdspanne een schijntje. Ook op korte termijn wordt de man bedreigd. Uit allerlei studies blijken mannen vrouwelijker te worden, nemen ze vrouwelijke zorgtaken op zich en worden ze daarmee seksueel minder aantrekkelijk. In relaties met een egalitaire taakverdeling neemt de seks dus af, maar mogelijk het geluk toe. Het aanmeten van een woeste baard of geflirt met een neolithisch dieet, zoals vertoond in grote steden, vormen slechts zwakke oprispingen. De jongste generatie metromannen heeft feministische moeders. En dat gaat niet meer over.
Parallel aan de neergang van de man voltrekt zich de opkomst van de sterke vrouw. Angela Merkel, Sheryl Sandberg, Christine Lagarde zijn de boegbeelden van professionele vrouwen. Daarvan zijn er volgens Alison Wolf, auteur van The XX-factor meer dan 70 miljoen (full disclosure: we zaten samen in het bestuur van de UN University). Hun bestaan wordt bepaald door werk, net als vroeger het leven van mannen. Sheryl Sandberg, topvrouw bij Facebook en auteur van Lean In, spoort vrouwen aan ‘het’ allemaal te willen: geld, moederschap, leiderschap. Natuurlijk zijn er tegengeluiden, zoals dat van Arianna Huffington, die in Het Nieuwe Succes hamert op de gevaren van het najagen van carrières. Stress en burn-out worden het vrouwelijke lot.
In Nederland loopt het allemaal zo’n vaart niet. Onze welvaart laat het toe dat het percentage vrouwen dat fulltime werkt al decennia constant blijft op twintig procent. De top-100 van bestuursvoorzitters van bedrijven telt slechts twee vrouwen; er zijn geen gedoodverfde zwaargewichten voor de positie van de eerste vrouwelijke premier.
Het succes van professionele vrouwen als Merkel en Hilary Clinton is niet maatgevend. Zolang een welgevormde filmster als Angelina Jolie nodig is om aandacht te vragen van mannelijke politici voor seksueel geweld tegen vrouwen in conflictgebieden, zolang verkrachting van arme vrouwen in India een onvermijdelijke realiteit is en schoolmeisjes in Nigeria worden ontvoerd, zijn de sekseverhoudingen wereldwijd nauwelijks verbeterd. Het zal de elite van succesvolle vrouwen niet een dagelijkse zorg zijn. Het recept van Sandberg – tomeloze ambitie – werkt alleen voor een minieme goedopgeleide minderheid. Zoals Alison Wolf aantoont, zorgt dit voor het ontstaan van een nieuwe klasse van dienstbare vrouwen: nannies die hun ambities kunnen vergeten.
Het einde van de man is niet meteen in zicht. Hoogstens verzwakt zijn dominante rol in de gegoede burgerij, en wie weet sijpelt daarvan ooit iets door. Gewapende opstandelingen in Irak, Syrië of Nigeria noch voetbalfans lijden aan een tekort aan mannelijke hormonen. En toch. Het aantal vrouwen dat aarzelt over een huwelijk, en dus laat trouwt of bewust alleenstaande moeder wordt, lijkt te groeien, ook in lagere sociale klassen en in arme landen. Waarom zou je beginnen aan een onverantwoordelijke bruut die je geld verdrinkt en je slaat, zo zei een Afrikaanse vrouw ooit tegen me. Als mannen minder belangrijk worden en de seks vermindert, zou het wel eens veel minder dan miljoenen jaren kunnen duren voor de mannelijke sekse verdwijnt.
Louise O. Fresco
NRC handelsblad 18 juni 2014