NRC Handelsblad

Opgroeien in Europa dat op zijn retour is

Column
Louise O. Fresco

Beste eindexamenkandidaten, het zit er bijna op, nog een weekje en dan zijn jullie er klaar voor. Klaar voor de samenleving, klaar om verder te studeren of om al die dingen te doen die niet konden of mochten omdat je nog op school zat. Plotseling beschik je over zeeën van tijd, kun je eindeloos uitslapen of juist elke dag trainen of voor je scherm hangen. De wereld is van jou, zeker in de komende maanden als er nog geen enkele verplichting op je wacht.

Wees niet bang, hier volgt geen zeurverhaal over dat je je vrijheid nuttig moet besteden, je jeugd niet te grabbel moet gooien en dat dit de mooiste tijd van je leven wordt. Dat kun je zelf ook bedenken. En dat dit de enige fase is waarin je echt onbezorgd kunt zijn, lap je aan je laars, want volwassenen beseffen totaal niet wat voor vreselijke zorgen je kunt hebben, juist nu.

Ik ga jullie ook geen zorgen aanpraten, maar misschien kun je die zeeën van tijd gebruiken om even stil te staan bij de wereld waarin jullie straks terecht komen. Jullie zijn de eerste generatie die aan hun volwassenheid beginnen in een Europa dat op zijn retour is, althans niet meer dominant op het wereldtoneel. Een Europa dat in zichzelf gekeerd is, traag reageert en zich verschuilt achter regels en veel als een bedreiging ziet.

Dat zal jullie voorlopig worst wezen, want jullie profiteren van goedkope reizen, niet met je eigen auto (zonde van het geld). Europa biedt voorlopig vooral voordelen dankzij Schengen, Eurorail en prijsvechters. Bedenk wel dat al die medereizigers ook een bron kunnen zijn van besmettelijke ziektes, die in de komende jaren zullen toenemen. Geen reden tot paniek, maar met de afname van de effectiviteit van antibiotica iets om in je achterhoofd te houden.

In jullie Europa zijn nationale staten straks de zwakste bestuurslaag, en van landelijke verkiezingen zullen jullie niet zo vaak warm lopen. Je voelt je eerder thuis in je gemeente of provincie of wie weet straks in een grensoverschrijdende regio. Lokaal dingen doen, daar voel je soms wel voor – of het sport is of moestuinen.

Van concurrentie op de arbeidsmarkt heb je nog geen last al zal die markt er heel anders uitzien dankzij in Azië ontwikkelde robots en uitbestede banen. Het hele idee van een baan is al zo ouderwets, jullie werken en leven lopen in elkaar over en het liefst ben je je eigen baas en werk je wanneer je zin hebt.

Kinderen? Misschien, als er tijd voor is. Pensioenen zijn heel ver weg – maar besef dat het straks mede de immigranten zijn die jouw AOW zullen opbrengen (als die dan nog bestaat). Jullie tijd is er een van onbeperkte informatie, bijna altijd en overal gratis. Je mobiel is al een verlengstuk van je lichaam en wordt er gewoon een onderdeel van, je bent opgenomen in het internet der dingen voor je het weet.

Dat alles geregistreerd, van de plekken waar je rondhangt tot wat je eet, lijkt je vooral een voordeel, want privacy is zo twintigste eeuws. Je hebt niets te verbergen en je wilt van anderen ook alles weten. Hoe meer ervaringen, al of niet via de foto’s van anderen, hoe beter. Jullie zullen steeds minder schrijven (ben je ook van die stomme spelling af), een beeld zegt veel meer, zo niet alles.

Jullie ouders vinden dit vast een beangstigend vooruitzicht. Ik weet, en jullie gelukkig ook, dat iedere generatie zijn eigen wiel uitvindt. Daarbij telt maar een ding: zet je ergens echt voor in, een doel, een ideaal – want alleen dat bepaalt of je gelukkig wordt. Alle rest is bijzaak. Succes!

Deze column is verschenen in NRC handelsblad op 20 mei 2015