NRC Handelsblad

De weergoden, met excuses

Column
Louise O. Fresco

‘Zoals ieder jaar om deze tijd zenden wij jullie vanaf onze donzige wolk ver weg in de stratosfeer een herderlijk schrijven. Normaliter opereren wij liever in de schaduwen van de evolutie. Maar zo eens per jaar, voordat jullie weer met jullie reizende circus van klimaatonderhandelingen op stap gaan – deze maand naar Doha, nota bene – is het gepast dat wij jullie van enige wijsheid voorzien. Ondertussen schiet het natuurlijk niet op met dat Kyotoprotocol en het klimaatverdrag. Het verbaast ons niets. Zoals we vorig jaar al schreven, jullie gehannes rondom de euro laat zien dat je het van regeringen met hun getreuzel en inconsistent beleid niet moet hebben. Te veel halfslachtige oplossingen voor slecht omschreven problemen. Jullie hebben te veel pretenties en doemdenken heeft nog nooit geleid tot verstandige maatregelen op de lange termijn.

Deze keer, bij wijze van grote uitzondering, bieden wij ook onze excuses aan. Daartoe zijn wij niet verplicht, integendeel, onze blinde wispelturigheid is een integraal onderdeel van de wijze waarop wij jullie respect afdwingen. Dat jullie dat niet beseffen, is helaas jullie probleem. Maar goed, onze excuses. Ja, mensenkinderen, het was, zoals jullie dat noemen, een coördinatiefout. Om eerlijk te zijn, er ontstond onenigheid in onze gelederen, en, zoals jullie maar al te goed weten, conflict leidt meestal tot overhaast handelen. Natuurlijk was het nodig om jullie ter voorbereiding op Doha tot de orde te roepen. Vaak, zoals de afgelopen jaren, doen we dat door het sturen van een venijnige koudegolf op het noordelijk halfrond, zodat jullie weer even de beperkingen zien van jullie modellen die de opwarming van de aarde voorspellen. Onze collega’s weergoden van het noordelijk halfrond stonden deze keer op een drastische actie. De arrogantie, en dan met name de westerse arrogantie, moest maar eens afgestraft worden, zo vonden zij. Dus wat was aantrekkelijker dan het epicentrum van de financiële crisis aan te pakken? Enfin, de Noord-Atlantische weergoden strooiden wat al te kwistig het zaad van de storm, en het hogedrukgebied dat wij vanuit het zuiden inbrachten, bood onvoldoende stabiliteit. Met als gevolg de orkaan Sandy, die meer mensenlevens gekost heeft en meer schade bracht dan de bedoeling was. Een beetje schade en flink wat schrik, daar streven wij naar, maar dit was al te gortig. Met name onze zusters, de Schikgodinnen, werden wat sentimenteel over onze willekeur en beweren nu dat we de armen te veel hebben getroffen.

Ook in andere opzichten vormt Sandy een niet helemaal geslaagde actie. Het perverse effect ervan is dat allerlei zogenaamde experts deze orkaan aangrijpen als bewijs van wat jullie klimaatverandering noemen. Wij kijken natuurlijk nooit naar aardse televisie vanuit onze stratosferische biotoop, maar onze spionnen vertellen dat de media over elkaar heen vallen met praatjes over het feit dat Sandy een voorbode is van ‘ergere dingen’. Dat er geen enkele relatie is tussen een incidentele orkaan en klimaatverandering hoeven we toch hopelijk niet uit te leggen? Ook is er geen relatie met het smelten van het ijs op de Noordpool (en, voor de domoortjes onder u, het smelten van drijvend ijs heeft geen enkel effect op de zeespiegel). En nee, de kans dat heel Manhattan onder water loopt, zoals jullie goeroe Al Gore ooit voorspelde, doet het alleen goed in een rampenfilm.

Nog erger, onze neutraal bedoelde Sandy is een pion in de Amerikaanse presidentsverkiezingen geworden (waarom jullie die zo vaak houden is ons trouwens een raadsel, onze opperweergod wordt voor het leven gekozen en in noodgeval in één keer weggeblazen). Blijkbaar is de belangrijkste functie van schade en slachtoffers om een fotogenieke achtergrond te bieden voor mannen die de kiezers van hun staatsmanschap moeten overtuigen. Dat er tegelijkertijd talloze slachtoffers vallen in andere delen van de wereld waar niemand zich om bekommert, maakt de ironie alleen maar groter.

Dat de New Yorkers nu de schrik te pakken hebben, is wel weer nuttig. Dat leidt tot preventie en dus tot evolutionaire voordelen. Overstromingen zullen altijd onderdeel blijven van het menselijke bestaan. Wat dat betreft is er nog wel wat inspiratie te halen uit dat drassige landje in de Rijndelta waar ze zo trots zijn op hun Deltaplannen. Preventie zit niet in de goddelijke natuur, maar die Nederlanders met hun permanent natte voeten hebben wel een punt. Infrastructuur hoger aanleggen, ruimte voor afwatering en wateropslag – veel moeilijker is het niet. Wat die Nederlanders met veel lawaai doen, gaat in Bangladesh bijna vanzelf, voor een fractie van de kosten.

Tot slot, dat die marathon in New York niet is doorgegaan, is weer een positief resultaat van ons onbesuisde handelen. Geen beter bewijs van jullie onverantwoorde hoogmoed dan te denken dat jullie de evolutie naar je hand kunnen zetten en gazellen kunnen evenaren. Of het nu om het weer, laat staan het klimaat gaat, of de menselijke natuur, jullie past alleen bescheidenheid.”

Deze column is verschenen in NRC handelsblad op
donderdag 8 november 2012

Download pdf: De weergoden, met excuses