Meer zonnepanelen?
Ja, maar in de Sahara
Column
Louise O. Fresco
Als het straks menens wordt met de klimaatmaatregelen is het onzeker hoe lang de harmonie gedijt. Zodra de vrijblijvendheid eraf is, ontstaan in onderhandelingen twee risico’s. Er valt alleen consensus te bereiken op basis van vaagheid, óf de consensus-bouwers vergeten het draagvlak bij de zwijgende meerderheid.Bij dit uiterst complexe onderwerp dreigt een onoverbrugbare kloof te ontstaan tussen allerlei belangengroepen: specialisten, activisten, cynici, bedrijven, decentrale en centrale overheden en half- of niet-geïnformeerde burgers. Dit vraagt om een heldere beantwoording van alle vragen in rustige taal, met expliciet geformuleerde onzekerheden en de voor- en nadelen van keuzes. Ik noem er een paar:
1 Zijn alle CO2-reductiemaatregelen juist en evenwichtig? Hoe zijn ze onderling vergelijkbaar in hun negatieve en positieve effecten? Overgaan op elektriciteit, bijvoorbeeld, vereist toch grondstoffen voor batterijen?
2 Zijn de voorgestelde maatregelen werkelijk al dat geld waard, ook als daarmee de economische groei en koopkracht afnemen? Hoeveel is dat eigenlijk bij elkaar? Hoeveel subsidie is er in totaal nodig, en ten koste van wie of wat?
3 Zit er niet een denkfout in het klimaatakkoord van Parijs doordat alle doelstellingen teruggebracht zijn naar individuele landen? Kun je een dichtbevolkte exportland als Nederland vergelijken met Finland of Swaziland? Wat is de beste geografische schaal voor maatregelen? Gaan landen er niet hypocriet mee om (Noorwegen, bijvoorbeeld, dat gas exporteert maar wel aan de nationale reductiedoelstellingen voldoet)? Als we investeren in zonnepanelen, waarom niet in de Sahara?
4 Blijft een groot deel van de wereld niet gewoon fossiele brandstof gebruiken omdat er nog zoveel van is? Moet Nederland het beste jongetje van de klas zijn als we dat op andere terreinen niet (meer) zijn?
5 Wat te doen met sectoren waar nauwelijks groene alternatieven voor bestaan, zoals de staalindustrie en luchtvaart? Hoe eerlijk zijn al die vergelijkingen tussen fossiel en ‘groen’ (het gebruik van ‘reststromen’ uit de voedingsindustrie voor biodiesel gaat bijvoorbeeld ten koste van waardevol hergebruik voor voeding van mens en dier)?
6 Moeten we niet veel meer investeren in fundamenteel baanbrekende technologie, zoals hergebruik van CO2 om energie te maken? Waarom is opslag van CO2 bijna een taboe? En van wie komen die doorbraken straks (elektriciteit werd ook niet ontwikkeld door houtskoolproducenten)?
7 Moet alles wijken voor het klimaat? Of is dat slechts één dimensie van een toekomst waarin de mens alle hulpbronnen optimaal benut? Zonne-energie op grasland heeft grote effecten op biodiversiteit en bodemleven, telt dat minder?
8 En de hamvraag: hoe democratisch kan de overgang naar een andere economie gemaakt worden? Kunnen bij deze materie burgers nog wel iets inbrengen, laat staan overtuigd worden? En nu we het daarover hebben, hoeveel Kamerleden, wethouders, ambtenaren en leden van de weldenkende elite begrijpen echt waar het over gaat? Of laat iedereen zich leiden door groepen die met veel aplomb hun alternatieven poneren? Is er wel ruimte voor wetenschappelijk en ethisch gefundeerde twijfel? Durft nog iemand te zeggen wat we niet weten of waar de wetenschap niet eenduidig is?
Fraaie bedoelingen zijn niet genoeg. De collectieve menselijke invloed op de aarde is een te serieuze zaak om niet de grootste zorgvuldigheid te betrachten. Klimaatwetgeving moet niet slechts via een appel op emotie (‘We hebben maar één aarde’) maar worden afgewogen met koelte, de blik op de lange termijn, en met erkenning dat ons inzicht van nu beperkt is.
Deze column is verschenen in NRC handelsblad op 16 juli 2018
- Columns NRC
- 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008
- De meest recente column
Steun consument slim bij zijn zelfbetutteling
kunt u nu lezen in NRC handelsblad - Twee weken na publicatie zijn de columns hier te lezen
- Alleen al het plannen maken is hoopgevend31 dec 2018
- Beperk consumptie in plaats van geboorte17 dec 2018
- Kijk niet weg van de honger in Jemen03 dec 2018
- Kernenergie, nu graag de goede discussie19 nov 2018
- Pas op met sluipende gedachteloosheid05 nov 2018
- Onrustbarend: overal eigen nieuws eerst22 okt 2018
- Vervang luisteren niet door zwartmakerij08 okt 2018
- Ga uit van vertrouwen, geen wantrouwen24 sept 2018
- Relativeren helpt het beste tegen jullie stress10 sept 2018
- Vlees eten: romantische en pragmatische keuze27 aug 2018
- Een afgegleden maar onmisbaar ministerie13 aug 2018
- Lezen is geen snelle zelfhulpcursus30 juli 2018
- Meer zonnepanelen? Ja, maar in de Sahara16 juli 2018
- Paddestoelenleer wordt de nieuwe luxe02 juli 2018
- Een beetje stad en een beetje platteland18 juni 2018
- Innovatie: mentaliteit, geen programma04 juni 2018
- Ander klimaat dwingt landbouwrevolutie af07 mei 2018
- De digitale toekomst hoeft niet zwart te zijn18 apr 2018
- Ook bij voedsel is de morele dimensie er04 apr 2018
- De universele waarde van 'lokale' kunst21 mrt 2018
- Bij nobele intentie geldt noblesse oblige07 mrt 2018
- De moestuin van Afrika - in theorie21 feb 2018
- Een echte Amerikaan kan het zelf09 feb 2018
- Het dilemma tussen ingrijpen en helpen24 jan 2018
- De eigen waarheid van verschroeide aarde10 jan 2018