Paddestoelenleer wordt de nieuwe luxe
Column
Louise O. Fresco
Zomeruitverkoop, schreeuwen de winkels: ‘Tot 70% korting!’ Lang geleden, als beginnend onderzoeker, spaarde ik voor een winterjas. Niet omdat ik armlastig was, maar omdat een winterjas een weloverwogen aankoop was die je hoogstens eens in de tien jaar deed. Wie dit vandaag de dag zegt, wordt uitgelachen. Een jas schaf je elk seizoen aan. Iedere burger in rijke landen, jong en oud, koopt en bezit aanzienlijk meer kleding dan nodig is, en gooit die met grote regelmaat weg.In vergelijking met eerdere generaties is het allergrootste deel van de mode onvoorstelbaar goedkoop. Razendsnel worden exclusieve merken grootschalig gekopieerd. Die lage prijzen bestaan omdat de effecten van milieuvervuiling – pesticiden en waterverspilling in de katoenteelt bijvoorbeeld – niet zijn meegenomen, en omdat de lonen hartverscheurend laag zijn. Aanbieders beconcurreren elkaar in een race naar de bodem. Online concurrentie heeft dit systeem nog moordender gemaakt. Alleen al vanwege de uitstoot van CO2 moet deze wegwerpcultuur snel verminderen.
De consument is daarin uiteindelijk de bepalende factor. Weinigen zijn in staat weerstand te bieden aan een goedkoop, liefst afgeprijsd kledingstuk. Je zou het fast fashion kunnen noemen, onmiddellijke bevrediging van het verlangen. Wat gisteren gedragen werd door ‘influencers’ op sociale media, moet morgen in de eigen kledingkast hangen. De mens heeft geen natuurlijke remming. Het evolutionaire voordeel van hebberigheid past niet meer in een samenleving van overvloed, maar we hebben ons nog niet aangepast.
Toch zijn er, sporadisch, tekenen van hoop. Het bewustzijn over de verborgen kosten groeit. Het Nederlandse Convenant Duurzame Kleding wordt door 40% van de Nederlandse sector onderschreven (ik schreef hier al eerder een column over: Spotgoedkope kleding). Lokale productie biedt soms een verbetering, maar niet altijd. Wie iets koopt met het label ‘Made in the UK’, heeft volgens een rapport van de Universiteit van Leicester grote kans dat het kledingstuk is geproduceerd in een vervallen loods waar de kleermakers, meest van buitenlandse afkomst, sommige illegaal, de helft van het minimumloon ontvangen.
Er wordt ook gezocht naar alternatieve grondstoffen. Iedere zichzelf respecterende mode-academie heeft een afdeling duurzame mode. Het vervangen van synthetische vezels (in de helft van de textiel aanwezig) is moeilijk en kostbaar. ‘Verantwoorde’ materialen worden de nieuwe luxe: ananasvezels, gerecyclede plastics, paddestoelenleer, hergebruikte denim. Niet toevallig besteden zowel het Victoria and Albert Museum in Londen als State of Fashion in Arnhem hier deze maand aandacht aan. Wol zou wel eens uit de bus kunnen komen als een goed alternatief, afkomstig van dieren die grazen op land dat niet voor gewassen geschikt is. Let op: wie wol kiest, houdt de productie van lams- en schapenvlees in stand. Veganistische wol bestaat niet. We zijn nog heel ver verwijderd van ‘peak fashion’ (naar analogie van peak oil, het laatste hoogtepunt voor de crash). Maar wie weet zijn de opruimgoeroes die aanraden om radicaal de klerenkast uit te mesten, een eerste teken van ommekeer.
Die jas heb ik nog steeds. Noem het behoudzuchtig, vintage of milieubewust. Mode is de manier waarop wij met kleding onze identiteit onderstrepen. Een klerenkast met voldoende variatie aan kleren waar je je goed en behaaglijk in voelt, zou genoeg moeten zijn. Duurzaam en verantwoord geproduceerd moet binnen het bereik komen van iedereen, en niet een statussymbool worden voor de elite.
Deze column is verschenen in NRC handelsblad op 2 juli 2018
- Columns NRC
- 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008
- De meest recente column
Steun consument slim bij zijn zelfbetutteling
kunt u nu lezen in NRC handelsblad - Twee weken na publicatie zijn de columns hier te lezen
- Alleen al het plannen maken is hoopgevend31 dec 2018
- Beperk consumptie in plaats van geboorte17 dec 2018
- Kijk niet weg van de honger in Jemen03 dec 2018
- Kernenergie, nu graag de goede discussie19 nov 2018
- Pas op met sluipende gedachteloosheid05 nov 2018
- Onrustbarend: overal eigen nieuws eerst22 okt 2018
- Vervang luisteren niet door zwartmakerij08 okt 2018
- Ga uit van vertrouwen, geen wantrouwen24 sept 2018
- Relativeren helpt het beste tegen jullie stress10 sept 2018
- Vlees eten: romantische en pragmatische keuze27 aug 2018
- Een afgegleden maar onmisbaar ministerie13 aug 2018
- Lezen is geen snelle zelfhulpcursus30 juli 2018
- Meer zonnepanelen? Ja, maar in de Sahara16 juli 2018
- Paddestoelenleer wordt de nieuwe luxe02 juli 2018
- Een beetje stad en een beetje platteland18 juni 2018
- Innovatie: mentaliteit, geen programma04 juni 2018
- Ander klimaat dwingt landbouwrevolutie af07 mei 2018
- De digitale toekomst hoeft niet zwart te zijn18 apr 2018
- Ook bij voedsel is de morele dimensie er04 apr 2018
- De universele waarde van 'lokale' kunst21 mrt 2018
- Bij nobele intentie geldt noblesse oblige07 mrt 2018
- De moestuin van Afrika - in theorie21 feb 2018
- Een echte Amerikaan kan het zelf09 feb 2018
- Het dilemma tussen ingrijpen en helpen24 jan 2018
- De eigen waarheid van verschroeide aarde10 jan 2018