Het ei
Column
Louise O. Fresco
Eieren spreken tot de verbeelding. Het verhaal van Columbus is genoegzaam bekend: toen hij tijdens een diner de aanwezigen uitdaagde een ei zonder hulpmiddelen rechtop te zetten, was niemand daartoe in staat. Behalve Columbus zelf, die het ei na een tikje op de onderkant op tafel liet staan. Deze mogelijk apocriefe anekdote wordt vaak geciteerd om te bewijzen hoe belangrijk het is langs nieuwe wegen te denken. Het grappige is dat het consumptie-ei zelf een soort ei van Colombus is, een zichzelf steeds vernieuwend product. Meer dan u denkt. Zo’n vijfduizend jaar geleden zijn mensen wilde vogels gaan houden, eerst in India, later in China, maar het zou nog bijna tweeduizend jaar duren voordat eieren onderdeel werden van de pluimveeteelt. Ooit moet iemand ontdekt hebben dat als je eieren weghaalt uit een nest, de hennen vanzelf vervangende eieren leggen. Daarmee ontstond een theoretisch oneindige productieketen. De kip werd ei, en minder vaak werd een ei weer kip. Het ei symboliseert vruchtbaarheid en wederopstanding. In het Hindoeïsme is de kosmos een opengebarsten ei. De perfect gebalanceerde samenstelling aan aminozuren verklaart mogelijk deze symboliek. Ook de christelijke herrijzenis wordt soms gezien als het uitkomen van een ei, en in de joodse sedermaaltijd figureert een ongegeten geroosterd ei (een oud grapje zegt: hoe hoger het ei is verhit, hoe taaier, net als het joodse volk). Heel lang bleven eieren kostbaar door hun kwetsbaarheid. De Chinezen vonden daar wat op door eieren in basische klei, zout en as te wikkelen (om de zuurtegraad te verhogen): de groen-glazige ‘duizendjarige’ eieren. De reden om dit allemaal te memoreren is dat de tweede vrijdag van oktober Internationale Eierdag is. De festiviteiten in de vorm van het kampioenschap uitsmijterbakken bespaar ik u. Maar het is verstandig om even stil te staan bij het ei, want we eten er steeds meer van.
Er zijn, behalve vlees, weinig voedingsmiddelen die zo mooi de fluctuaties van onze moderne kennis en zorgen over voedsel illustreren als het ei. De wereldproductie van eieren is de laatste 40 jaar verviervoudigd. In vergelijking met rundvlees en bijvoorbeeld kaas belasten eieren, gemeten in CO2 per ton, het milieu nauwelijks, maar dierenwelzijn en gezondheid zijn des te belangrijker dimensies. De publieke opinie heeft zich expliciet tegen de plofkip gekeerd, wat resulteerde in strengere richtlijnen voor dierenhuisvesting, althans in Europa. Maar dit weerspiegelt zich (nog) niet in het koopgedrag. Consumenten denken ondertussen dat diervriendelijke eieren gezonder en smakelijker zijn (dat verband is er niet, hoe graag we ook zouden willen). Hoe het verder gaat met eieren is onduidelijk. Kippen eten deels voer afkomstig van genetisch gemodificeerde gewassen, waar – excusez le mot – geen haan naar kraait.
Moet Nederland, nu de consumptie en ook de productie zich zozeer verplaatst naar Azië, er naar streven om de grootste eierexporteur ter wereld te blijven? De productiekosten lopen op door de nieuwe richtlijnen en, als gevolg van de gekkekoeienziekte, het verbod op het gebruik van beendermeel. Technisch kan het, met minder milieubelasting en diervriendelijker dan elders, maar bestaat het draagvlak er nog voor? En zijn supermarkten bereid tot redelijke eierprijzen?
In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw werden eieren gemeden als cholesterolbommen, na de eeuwwisseling ontdekten we ineens het ei als bron van onmisbare omega-vetzuren, vergelijkbaar met vette vis. En volgens de recentste inzichten is het ei drager van kostbare enzymen als een minuscule chemische fabriek. Misschien krijgen we ooit genetisch gemodificeerde kippen die in hun eieren vaccins produceren. Wat mij betreft moeten we eerst maar eens het gezondste en veiligste ei met het minste dierenleed en de laagste CO2-uitstoot produceren. Dat wordt het echte ei van Columbus.
Deze column is verschenen in NRC handelsblad op
woensdag 9 oktober 2013
Download pdf: Het ei
- Columns NRC
- 2020 2019 2018 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008
- Vooruitgang in 201318 dec 2013
- Brood of oliebollen04 dec 2013
- Fouten of blunders 20 nov 2013
- Spoedcursus Toeareg06 nov 2013
- Tegenspoed en vernieuwing23 okt 2013
- Het ei09 okt 2013
- Armoede en honger25 sep 2013
- 'Ik heb geleefd'11 sep 2013
- Een klimaat van vertrouwen28 aug 2013
- Hamburgerperikelen14 aug 2013
- Een hel31 jul 2013
- Koopman en soldaat17 jul 2013
- Genetische lente03 jul 2013
- Koppensnellen in het Tropenmuseum19 jun 2013
- To cook or not to cook05 jun 2013
- Meer techneuten?22 mei 2013
- Massa en individu08 mei 2013
- Feiten of Meningen24 apr 2013
- De uitvinding van het Hoger Onderwijs10 apr 2013
- Verstandig ouderschap27 mrt 2013
- Het volk eigenaar13 mrt 2013
- Hamburgerincidenten27 feb 2013
- Europese lente13 feb 2013
- De woestijn in!30 jan 2013
- Het geheim van het leven16 jan 2013
- Tweede kansen02 jan 2013