Wetenschappelijke dieptepunten
Louise O. Fresco
Het is al langer onrustig in wetenschapsland. Het vertrouwen en de autoriteit van de wetenschap worden ondergraven door allerlei factoren, die deels aan de samenleving, deels aan de wetenschap zelf te wijten zijn. De druk om te publiceren en geld binnen te halen zorgt ervoor dat men sneller, en soms te snel naar buiten komt met halfbakken resultaten. Feitjes van het kaliber “Pindakaas is gezond, nee toch niet, alleen voor nierpatienten” enzovoorts (zie voor een uitwerking hiervan mijn Kohnstammlezing).
Dat druk leidt tot uitglijders is logisch. Wetenschappers zijn net mensen. De recente kwestie van Prof Stapel die gegevens zou hebben verzonnen, de dubieuze verdediging van haar onderzoeksmethoden door Prof Roos Vonk (over “hufterige vleeseters”), laten zien hoe makkelijk de wetenschap zich zelf ondermijnt en ondermijnd wordt. Gewoontegetrouw heeft de wetenschap zich ook dit keer verdedigd met de tegenwerping dat wetenschappers zichzelf altijd de maat nemen en het uiteindelijk allemaal weer goed komt. De wens is de vader van de gedachte. De nieuwste ontwikkelingen bij het Cern laten zien hoe glad het ijs is.
De sensatie van de afgelopen week is de ontdekking van het Cern dat neutrino’s sneller dan het licht zouden bewegen. Een bericht dat door alle media uitvoerig behandeld is, ook al moeten de metingen nog bevestigd worden. De directeur van het Cern rechtvaardigt het naar buiten brengen van het eerste resultaat met de mededeling dat dit zo belangrijk is dat met het naar buiten brengen iedereen naar de gegevens kan kijken. Dit is al heel merkwaardig, want er zijn maar een paar labs in de wereld die deze proeven na kunnen doen. Maar bovendien, waarom kan peer review, het normale proces van wetenschappelijke beoordeling niet gewoon in stilte worden afgehandeld voordat men naar buiten komt? Zo roep je op zijn minst de verdenking op dat het Cern na allerlei teleurstellende resultaten dringend behoefte had aan positieve aandacht, liefst van het baanbrekende soort.
Als klap op de vuurpijl onderstrepen de snel opgetrommelde wetenschappers en wetenschapsjournalisten in de diverse praatprogramma’s het belang van het bericht over de neutrino’s met een verwijzing naar tijdreizen. Hoera, eindelijk heeft die kostbare theoretische wetenschap nut! Weg met de teflon, dit is het echte werk. Op de vraag van de gastheer (“Naar welke periode wilt u het liefste reizen”), komt ook nog een antwoord. Dat we zo de wetenschap moeten aanprijzen, is een dieptepunt, in een situatie waarin de wetenschap het al moeilijk genoeg heeft en de maatschappij meer dan ooit behoefte heeft aan toetsbare kennis.
Dit blog is verschenen in NRC.nl op 24 september 2011
Download pdf: Wetenschappelijke dieptepunten (blog)
- Columns NRC
- 2020 2019 2018 2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008
- Kannibalen met kerst21 dec
- Wenen in de winter (blog)13 dec
- Kant-en-klare exportdemocratie07 dec
- Wees niet zo westers! (blog)07 dec
- Protocol en weergoden23 nov
- Voor je het weet is dit ook een knoflookland09 nov
- Het E-woord26 okt
- Ieder pondje gaat door het mondje12 okt
- Dubbele moraal28 sept
- Wetenschappelijke dieptepunten (blog)24 sept
- Muziek in tijden van dreiging14 sept
- Onthullingen in het winkelmandje (blog)08 sept
- La rentrée. Een nieuw begin31 aug
- De revolutie van de irreële verwachtingen17 aug
- Wij zijn trots - Maar waarop precies?03 aug
- Een sprankje hoop in Oost Afrika (blog)27 jul
- Wat doet China aan de honger in Afrika?20 jul
- Pasta e basta06 jul
- الموسيقي فيروز Of, de muziek van de engel Fairouz (blog)29 jun
- Hoe een topman m/v aan te stellen22 jun
- Nog een keer EHEC (blog)14 jun
- Land der Dichter und Denker08 jun
- Wil de dader naar voren stappen? (blog)06 jun
- Echt vrij denken (blog)29 mei
- Helderheid en democratie25 mei
- Vragen over DSK (blog)18 mei
- Afgedwongen kennis11 mei
- De koningen van de toekomst27 apr
- Bloed en rituelen 13 apr
- Lokaal erfgoed of juist Werelderfgoed? (blog) 02 apr
- Oorlog en ambivalentie30 mrt
- Gemoederen oververhit16 mrt
- Eeuwige passie (blog)12 mrt
- Megaproblemen02 mrt
- Les Parisiennes et les Hollandaises (blog)22 feb
- Duurder brood16 feb
- Het eiland van de geniale anarchie (blog)14 feb
- Geen Egyptische Obama02 feb
- Ben Ali - de opera19 jan
- De mobiliteit van jonge generaties05 jan